İ.lı işlem hukuksal nedenine dayalı tapu iptali ve tescil, olmadığı takdirde bedel isteği-
3. HD. 10.09.2018 T. E: 2016/20996, K: 8203-
İ.lı işlem hukuksal nedenine dayalı tapu iptali ve tescil, olmadığı takdirde tazminat isteğine ilişkin davada, tapu kaydının iptali ve davacı adına tesciline karar verildiğinde, davacının zararının oluşup oluşmayacağı ve oluşacak ise nasıl giderileceğinin saptanması gerektiği- Davalının taşınmazı davacıdan temlik aldıktan sonra borçları nedeniyle icra-i ve kamu haczi konulduğu, ile çekişmeli temlike konu kredi nedeniyle ipotek tesis edildiği görüldüğünden, mahkemece dava taşınmazın dava tarihinde üzerinde çekişmeli takyidatlar yokmuş gibi rayiç değeri ile üzerindeki çekişmeli takyidatlarla birlikte rayiç değerinin keşfen ayrı ayrı saptanması, takyidatsız değerden takyidatlı değerin çıkarılması, ortaya çıkan farkın davacının zararı olduğunun tespiti, daha sonra inançlı işlem ve TBK. mad. 97 uyarınca davacı tarafın yatırması gereken bedelden belirtildiği üzere tespit edilen farkın (davacının zararı) çıkarılması ile ortaya artı bir bedel (pozitif çıkması halinde mahkemece bu bedelin mahkeme veznesine depo edilmesi için (yatırmaması halinde hukuki sonuçları da hatırlatılmak suretiyle) davacı tarafa usulüne uygun süre verilmesi, yatırması halinde mevcut hali ile çekişmeli bağımsız bölümün tapu kaydının iptali ile davacı adına tescil edilmesi, aksi halde davanın reddine karar verilmesi gerektiği-
Davacının çekişme konusu taşınmazı devrettiği ilk el durumundaki kişinin davada yer almasının sağlanmasıyla, davacı ile dava dışı kişi arasındaki temlikin inançlı işlem olup olmadığının açıklığa kavuşturulması, taraflar arasında inanç ilişkisi var ise davalının inanç ilişkisini bilebilecek durumda olduğu gözetilerek davacı tarafından temlik edilen pay yönünden davanın kabul edilmesi gerektiği-
Banka lehine ipotek kurulduğu tarihte çekişmeli taşınmaz üzerine davalıların borcu nedeniyle tesis edilen ipotek kayıtlarının ilgili bankadan celp edilmesi, söz konusu ipoteğin dava konu taşınmazın tamamının üzerine mi yoksa çekişme konusu ¾ payın üzerine mi konulduğunun ve kalan ¼ payın ( reddedilip, kesinleşen ) dava tarihindeki değerinin anılan ipotek bedelini karşılayıp karşılamadığının saptanması, karşılamıyor ise; ¾ payın dava tarihinde üzerinde çekişmeli ipotek yokmuş gibi rayiç değeri ve üzerindeki çekişmeli ipotekle birlikte rayiç değerinin keşfen ayrı ayrı saptanması, takyidatsız değerden takyidatlı değerin çıkarılması, ortaya çıkan farkın davacının zararı olduğunun tespiti, daha sonra inançlı işlem ve 6098 sayılı TBK’nun 97. maddesi uyarınca davacı tarafın yatırması gereken bedelden belirtildiği üzere tespit edilen farkın (davacının zararı) çıkarılması ile ortaya artı bir bedel ( pozitif ) çıkması halinde mahkemece bu bedelin mahkeme veznesine depo edilmesi için davacı tarafa usulüne uygun süre verilmesi (yatırmaması halinde hukuki sonuçları da hatırlatılmak suretiyle) ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekeceği- Davacının HMK.'nun 327/1. maddesindeki düzenleme uyarınca gereksiz yere davanın uzamasına veya gider yapılmasına sebebiyet vermediği, o halde, HMK’nun 326/2. maddesi gözetilerek tarafların haklılık durumuna göre yargılama giderleri yönünden bir karar verilmesi gerekeceği-
İyiniyetli zilyetin, geri vermeyi isteyen kimseden şey için yapmış olduğu zorunlu ve yararlı giderleri tazmin etmesini isteyebileceği ve bu tazminat ödeninceye kadar şeyi geri vermekten kaçınabileceği- Sözleşme uyarınca davalının davacı kooperatife ödemiş olduğu miktarın birlikte ifada gözetilmemesi doğru ise de, davalının iyi niyetli olması, hapis hakkı olması ve birlikte ifa kuralı gereğince zorunlu ve yararlı masrafların ödemesi yapılmadan dava konusu edilen taşınmaza müdahalesinin menine ve tahliyesine karar verilemeyeceği-
TBK mad. 97'ye göre karşılıklı borç yükleyen bir sözleşmenin ifası isteminde bulunan tarafın, sözleşmenin koşullarına ve özelliklerine göre daha sonra ifa etme hakkı olmadıkça, kendi borcunu ifa etmiş ya da ifasını önermiş olması gerektiğinden, davacının talep edilen dönemdeki kira gelirlerini isteyemeyeceği- İmzası inkar edilmeyen adi yazılı belge ve yukarıda yer verilen davacı beyanları birlikte değerlendirildiğinde, davalı tarafından davacıya toplam 317.000,00 TL ödendiği, bunun karşılığında çekişmeli taşınmazın ½ payının davalıya teminat amacıyla devredildiği anlaşıldığından, TBK mad. 97 gereğince davacı tarafa 317.000,00 TL’yi mahkeme veznesine depo etmesi için usulüne uygun süre verilmesi gerektiği, anılan bedelin depo edilmesi halinde davanın kabul edileceği, aksi halde davanın reddine karar verilmesi gerektiği-
Arsa maliki ile yüklenici arasında düzenlenen inşat sözleşmesi gereğince yükleniciden bağımsız bölüm temlik alınmasına dayalı olarak açılan tapu iptali ve tescil davalarında, yükleniciden temlik alınan kişisel hakka dayalı olarak açılan tescil isteğinin kabulü için yüklenicinin veya onun halefi olan davacının arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesine göre binayı sözleşmeye, amacına, fen ve sanat kurallarına uygun imal ederek arsa sahibine teslim etmesi halinde şahsi hak kazanılmış olacağından yüklenicinin temlikine dayalı olarak açılan davalarda yapılan inşaatlar devamlılık gösterdiğinden ve her an inşaatın fiziki oranında değişiklik olabileceğinden bu konuda mahkemece yapılan inceleme ve araştırmanın yetersiz olduğu- Davacının yüklenicinin halefi olarak bağımsız bölümü hak kazanıp kazanmadığı saptanılması, noksan işler bedeli arsa sahibine ödenmek üzere TBK mad. 97'de yer alan birlikte ifa kuralı gereğince davacıya depo ettirilmesi, bakiye satış bedeli konusunda davacının sözleşmedeki bedelin tamamını ödediği gözetilerek, dava konusu bağımsız bölümün dava tarihindeki rayiç bedeli belirlendikten sonra satış bedelindeki oranlamaya göre saptanacak bakiye satış bedeli depo ettirildikten sonra yukarıda belirtilen ilkelere uygun inceleme yapılıp, davacının yüklenicinin halefi olarak tescil istemine hak kazanıp kazanmadığı araştırılarak davanın esası hakkında bir karar verilmesi gerektiği-
Tarafların fiili olarak kullanımında olan bağımsız bölümler ile satışı yapılan bağımsız bölümlerin arsa sahibi ya da yükleniciden kime özgülendiği net olarak belirlenip, sözleşmedeki paylaşım oranına göre asıl davada davacı arsa sahibinin hak sahibi olup olmadığı saptanmalı, daha sonra yüklenicinin edimlerini tam olarak yerine getirip getirmediğinin belirlenmesi gerektiği, yüklenicinin edimlerini tam olarak yerine getirmesi, arsa sahibinin alacaklı olduğu bedel olması halinde yükleniciye mahkeme veznesine depo etmesi için süre verilmeli ve depo edilmesi halinde birlikte ifa kuralı gereği asıl ve karşı davanın ayrı ayrı kabulüne karar verilmesi gerektiği-
Tapu iptali ve tescil davasında, karşılıklı borç yükleyen bir sözleşmenin ifasını talep eden kimse sözleşmede aksine bir hüküm yoksa, kural olarak kendi borcunu ifa etmedikçe karşı taraftan edimin ifasını isteyemeyeceğinden, yüklenicinin edimlerini tam olarak yerine getirip getirmediğinin belirlenmesi gerekli olup, yüklenicinin edimlerini tam olarak yerine getirmesi, arsa sahibinin alacaklı olduğu bedel (tadilat masrafları, kira tazminatı, eksik ve ayıplı iş) olması halinde yüklenciye mahkeme veznesine depo etmesi için süre verilerek depo edilmesi hâlinde birlikte ifa kuralı gereği davanın kabulüne karar verilmesi gerektiği, uyuşmazlık konusu olayda bir kısım eksik ve ayıplı iş bedeli depo edilmiş ise de, sözleşmede ön görülen sürede teslimin yapılmadığı sabit olup, davalı arsa sahibinin teslimin gecikmesinden kaynaklı kira kaybı zararının da belirlenip, davacıya depo ettirilmesi hâlinde birlikte ifa kuralı gereği davanın kabulüne karar verileceği, davalı yanca bir kısım eksik ve ayıplı işlerin davalı arsa sahibince yaptırıldığı ileri sürülmüş olup, mahkemece bu belirlemenin de yapılması ve arsa sahibince yaptırılan eksik ve ayıplı iş tespit edilmiş olması hâlinde bedelinin de yüklenici tarafa ayrıca depo ettirilmesi gerektiği- Mahkemece verilen süreye rağmen kira tazminatı ve var ise arsa sahibince yaptırıldığı belirtilen işler bedeli davacı yüklenici tarafından depo edilmez ise, davanın reddine karar verilmesi gerektiği