Davacının dava dışı ..Ltd. Şti. işçisi olarak davalı asıl işveren bünyesinde 04.09.2007-09.08.2012 tarihleri arasında filo destek işinde çalıştığı, davacının davalı firmanın araç filosunun bakım, onarım, muayene vb işlerini takip ve yerine getirmekle sorumlu olduğu; bu alanda davacıdan başka, asıl veya alt işveren işçisi olarak çalışan kimsenin bulunmadığı, davalı firmanın esas olarak tütün üretim alanında faaliyet gösterdiği, davacı tarafından davalı asıl işverene karşı açılmış işe iade davası içeriği, davacının yaptığı işin niteliği ve davalı asıl işverenin faaliyet alanı gözönünde bulundurulduğunda, davalı Şirketi ile dava dışı Ltd. Şti arasındaki asıl alt işverenlik ilişkisinin muvazaaya dayanmadığı anlaşıldığından, talep edilen alacakların reddi gerektiği-
Asıl-alt işveren ilişkisinde ilişkinin muvazaalı veya yasadaki unsurları taşıyıp taşımadığının belirlenmesinde; "biri asıl diğer hukuksal ve ekonomik bağımsızlık ile ayrı bir iş organizasyonuna sahip iki ayrı işverenin bulunup bulunmadığının, alt işveren işçilerinin sadece asıl işverenden alınan iş kapsamında çalıştırılıp çalıştırılmadıklarının,alt işverene verilen işin, işyerinde asıl işveren tarafından yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işin, yardımcı işlerinden olup olmadığının, alt işverene verilen işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olup olmadığının, alt işverenin daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kişi olup olmadığının, alt işverenin işe uygun yeterli ekipman ile tecrübeye sahip olup olmadığının, istihdam edeceği işçilerin niteliklerinin yapılacak işe uygun olup olmadığının, alt işverene verilen işte, asıl işveren adına koordinasyon ve denetimle görevlendirilenlerden başka asıl işverenin işçisinin çalışıp çalışmadığının, yapılan alt işverenlik sözleşmesinin iş hukukunun öngördüğü kamusal yükümlülüklerden kaçınmayı amaçlayıp amaçlamadığının, yapılan alt işverenlik sözleşmesinin işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut mevzuattan kaynaklanan bireysel veya kolektif haklarını kısıtlamaya ya da ortadan kaldırmaya yönelik yapılıp yapılmadığının araştırılması ve irdelenmesi gerektiği- Mahkemece davalı belediye vekilinin "feshin davalı belediye tarafından gerçekleştirildiği" yönündeki savunması nedeniyle "davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu ve davacının, davalı Belediye nezdinde işe iadesine" karar verilmiş ise de, davalı Belediye vekilinin soyut kabul beyanının sonuca etkili olmadığı, davalılar arasındaki hizmet alımı kapsamında, işin yapılması için lazım gelen araçları kimin temin ettiği, işçi alım ve çıkarmaya kimlerin yetkili olduğu İş Kanunu mad. 2/6 ve 5393 s. K. mad. 67 kapsamında incelenerek, işçilik temini olup olmadığı, asıl-alt işveren ilişkisinin unsurlarının bulunup bulunmadığı, gerekirse işyerinde bilirkişi marifeti ile keşif yapılarak davacının öncelikle gerçek işverenin kim olduğunun açıklığa kavuşturulması gerektiği-
Alt İşverenlik Yönetmeliği’nde; 1) İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde uzmanlık gerektirmeyen işlerin alt işverene verilmesini, 2) Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile kurulan alt işverenlik ilişkisini, 3) Asıl işveren işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak hakları kısıtlanmak suretiyle çalıştırılmaya devam ettirilmesini, 4) Kamusal yükümlülüklerden kaçınmak veya işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırmak gibi tarafların gerçek iradelerini gizlemeye yönelik işlemleri ihtiva eden sözleşmelerin muvazaalı olarak açıklandığı- Davacının muvazaa iddiası araştırılıp bir değerlendirmeye tabi tutulmaksızın ve davacının fesih tarihi itibari ile dava dışı bir şirketin işçi olarak çalıştığı gözetilmeksizin karar verilmişse de, mahkemece gerekli araştırma yapılarak; davalı şirket ile dava dışı A.Ş. arasındaki hukuki ilişkinin saptanması, muvazaalı bir ilişkisinin varlığının olmadığının tespiti halinde davacının dava dışı A.Ş.'nin işçisi olduğu dikkate alınarak davanın reddine hükmedilmesi gerektiği-
Mahkemenin bozma sonrası hizmet alım sözleşmesinin muvazaaya dayandığı yönündeki tespit nedeniyle taşeron işçisi olan davacının ilave tediye alacağına hak kazandığına ilişkin kabulünün eksik araştırmaya dayalı olduğu- Her hizmet alım sözleşmesinin kendi şartları dahilinde değerlendirilmesi gerektiği- Davacının yaptığı belirlenen işin üçüncü kişilere gördürülebileceğine ilişkin bir açıklık bulunmaması halinde; yapılan iş asli işlerden ise, teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olup olmadığı, yardımcı iş ise davacının hizmet alım sözleşmesine uygun olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığının belirlenmesi, davacının, davalının kadrolu işçileri ile aynı işi yapıp yapmadığı, yaptırılan iş yönünden davacıya emir ve talimatların kim/kimler tarafından verildiği, araç gereçlerin nasıl temin edildiği, asıl işverenin gözetim ve denetim yükümlülüğünü aşacak boyutta ve özellikle yüklenici firmanın işverenlik sıfatını ortadan kaldıracak, onu bordro ya da kayden işveren durumuna sokacak hususların olup olmadığı üzerinde durularak bu hususların açıklığa kavuşturulması ve özellikle de yüklenici şirketin, işyerinde davalı İdareden ayrı ve bağımsız olarak kendine özgü organizasyon yapısı oluşturup oluşturmadığı, hukuki, fiili ve ekonomik bağımsızlığının bulunup bulunmadığı, davalı idareden başka ticari faaliyetleri bulunup bulunmadığının yani salt davalı idareye hizmet vermek amacıyla kurulup bu doğrultuda hareket edip etmediğinin, aralarındaki ilişkinin işçi temini niteliğinde kabul edilip edilmeyeceğinin tespit edilmesi gerektiği-
Davacının çalıştığı süreye ilişkin tüm ihale evraklarının getirtilip dava dilekçesinde iddia edilen muvazaaya ilişkin İş Mahkemesinin dava dosyası da celbedilerek, öncelikle muavazaa hususunun değerlendirilmesi gerektiği; mahkemece muvazaa olmadığı görüşüne varılırsa davanın alt işverene yöneltilerek neticelendirilmesi gerektiği- Davacıya ilişkin kurumca yapılan idari tahkikat evrakları ile davacının da yargılandığı Asliye Ceza Mahkemesinin dosyası ve davacının son duruşmada emsal olarak bahsettiği dava dosyası incelenmeden karar verilmesinin hatalı olduğu-
Davacının hangi tarihli ihale ile hangi işverene bağlı çalıştırıldığı, ilgili hizmet alım sözleşmesinde gösterilen iş dışında başka bir işte çalıştırılıp çalıştırılmadığı, özel mevzuatta davacıya yaptırılan işin üçüncü kişlere gördürülebileceğine ilişkin bir düzenleme bulunup bulunmadığının tespit edilmesi, davacının yaptığı belirlenen işin üçüncü kişilere gördürülebileceğine ilişkin bir açıklık bulunmaması halinde; yapılan iş asli işlerden ise, teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olup olmadığı, yardımcı iş ise davacının hizmet alım sözleşmesine uygun olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığının belirlenmesi, davacının davalını kadrolu işçileri ile aynı işi yapıp yapmadığı, yaptırılan iş yönünden davacıya emir ve talimatların kim/kimler tarafından verildiği, araç-gereçlerin nasıl temin edildiği, asıl işverenin gözetim ve denetim yükümlülüğünü aşacak boyutta ve özellikle yüklenici firmanın işverenlik sıfatını ortadan kaldıracak, onu bordro ya da kayden işveren durumuna sokacak hususların olup olmadığının üzerinde durularak bu hususların açıklığa kavuşturulması ve özellikle de yüklenici şirketin, işyerinde davalı İdareden ayrı ve bağımsız olarak kendine özgü organizasyon yapısı oluşturup oluşturmadığı, hukuki, fiili ve ekonomik bağımsızlığının bulunup bulunmadığı, aralarındaki ilişkinin işçi temini niteliğinde kabul edilip edilmeyeceği hususlarının tespit edilmesi gerektiği-
İşçilik alacaklarının ödetilmesine-
Gerektiğinde karşı taraf beyanları alınmak sureti ile alt işverenler ile davalı arasındaki ilişkinin 4857 sayılı Yasa'nın 2. Maddesi anlamında alt işveren-asıl işveren ilişkisi olup olmadığının ya da taraflar arasındaki ilişkinin muvazaaya dayanıp dayanmadığının irdelenerek sonucuna göre karar verilmesi gerektiği-
Öncelikle, davacının çalıştığı alt işveren şirketlere dikkat edilerek, çalışmaya dayanak hizmet alım sözleşmeleri, teknik ve idari şartnameler ile sair ekleri davalıdan ve davacının çalıştığı alt işverenden celp edilerek incelenmesi, yol ve yemek ücreti ödemesi ile ilgili madde içerip içermediğinin denetlenmesi, emsal dava dosyası da dosya ekine alınarak, içeriğindeki bilgi ve belgelerin incelenmesi, aylık yol ücreti ve aylık yemek ücreti ödenmesine ilişkin kabullerin dayanaklarının ne olduğunun belirlenmesi gerektiği- Elektrik dağıtım şirketi İl Müdürlüğü’nün yazısında, yol ve yemek ücretlerinin nakdi olarak ödendiğine ilişkin ifade bulunmakta olup, bu yazı üzerinde durularak, hangi tarih aralıklarında ne miktarda ödeme yapılması hususunun kararlaştırılmış olduğu, ilgili müdürlükten sorularak, alınacak cevabi yazı ve eklerin incelenmesi gerektiği- Eksiklikler tamamlandıktan sonra davalının yemek ve yol ücreti ödemesi gerektiği anlaşılıp da ödenecek yemek ve yol yardımının miktarının belirlenememesi halinde ilgili oda ve kurumlara müzekkere yazılarak, davacının çalıştığı döneme ilişkin her yıl için ayrı ayrı ve gidiş geliş toplu taşıma ücretinin sorulması, yine davacının çalıştığı döneme ilişkin her yıl için ayrı ayrı günlük yemek ücreti konusunda emsal araştırması yapılması, gelen yazı cevapları ve araştırma yazıları ile birlikte dosya bilirkişiye tevdi edilerek ek rapor alınması ve sonucuna göre hüküm kurulması gerektiği- Islaha karşı zamanaşımı itirazı değerlendirilmeden karar verilmesinin hatalı olduğu-
Davalılar arasında hizmet alım sözleşmesi düzenlendiği ve aralarında asıl-alt işveren ilişkisi olduğu, davacının iş sözleşmesinin davalı alt işveren tarafından geçerli neden olmadan feshedildiği dosya içeriğinden anlaşıldığından mahkemece feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine karar verilmesinin yerinde olduğu; ancak hüküm fıkrasında davacının hastanedeki işine aynı konum ile işe iadesine denilmek suretiyle infazda tereddüde yol açılmasının hatalı olduğu-