TÜRK BORÇLAR KANUNU > - Genel Hükümler > - Borç İlişkilerinde Özel Durumlar > - Bağlanma Parası, Cayma Parası ve Ceza Koşulu > - C. Ceza koşulu > - I. Alacaklının hakları > Madde 179 - 1. Cezanın sözleşmenin ifası ile ilişkisi
Madde Listesi Madde 179 - 1. Cezanın sözleşmenin ifası ile ilişkisi
Davalının rakip firma ürünlerini satın almamayı, tanıtımını üstlenmemeyi sözleşme ile kabul ettiği halde, sözleşmeyi ihlal ederek rakip ürünleri satışa arz ettiği, reklam ürünlerini kullandığı, bu suretle sözleşme hükümlerini ihlal ettiği için karşılıksız katkı payını iade etmesi ve kararlaştırılan cezai şartı ödemesi gerektiği-
İleriye etkili fesihte yüklenicinin, inşaatı getirebildiği seviyeye göre tapu payı almaya hak kazanmakta, arsa sahibi de geriye etkili feshin aksine, ifaya ekli cezayı ve ifanın gecikmesine bağlı gecikme (kira) tazminatını -dava tarihi itibariyle yürürlükte olan BK. mad. 96- yükleniciden isteyebilmekte olduğu; ileriye etkili fesihte cezai şart istenebileceği, ancak, seçimlik cezanın durumu buna müsait olmadığı, ileriye etkili fesih bir bakıma sözleşmenin ifası demek olduğundan alacaklının akdin icrasını (akdin ifasını) istemek dışında cezanın tediyesini talebe yetkisinin olmadığı, zira, tasfiyenin 25.01.1984 tarihli İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca hakim tarafından yapılmakta olduğu, ancak tarafların aksine sözleşme yapabilecekleri, böyle bir sözleşme varsa fesih ileriye etkili olsa bile, alacaklının ayrıca seçimlik cezayı da isteyebileceği- Tarafların bilirkişi raporlarına itirazlarını cevaplandıran, raporlar arasındaki çelişkiyi gideren, ayrıntılı, gerekçeli, denetime elverişli rapor alınıp, davacı arsa malikinin gecikme tazminatı alacağını bu davada isteyebileceği de gözetilerek - ve temyiz edilmemekle oluşan usulü kazanılmış haklar da dikkate alınarak- sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği-
Cezai şartın indirilmesini gerektiren hallerde, hakimin herşeyden önce alacaklının menfaatini gözönünde tutarak, menfaatlerin ne dereceye kadar ihlal edildiğini araştırmalı, davalının kusurunun ağırlığını ve tarafların içinde bulunduğu durumu gözönünde tutması gerekeceği-Mahkemece; taraflar arasındaki adi ortaklık ilişkisinin TBK. nun 639/5. (BK. nun 535/5.) maddesi uyarınca sözleşmede belirlenen sürenin geçmesiyle birlikte sona ereceği, dolayısıyla davacının menfaatinin fesih tarihi ile sözleşmenin sona ereceği tarih arasındaki dönemde ihlal edildiği gözetilerek, sözleşme ile kararlaştırılan cezai şarttan makul bir oranda indirim yapılması gerekeceği-
Cezai şartın asıl borcun akıbetine bağlı olduğu, asıl borç geçersiz ise bunun mueyidesi olan cezai şartında geçersiz olduğu - tek taraflı özellikle işçi aleyhine cezai şart öngören hizmet sözleşmelerinin bu kısmının geçersiz olup sonuç doğurmayacağı-
