“Madde 727 - Yürürlükteki kanunun 653 üncü maddesini karşılamaktadır.

Madde İsviçre Medenî Kanununun 676 ncı maddesinde olduğu gibi üç fıkra hâline getirilmiş. Arılaştırılmak suretiyle yeniden kaleme alınmıştır.

Birinci fıkrada, yürürlükteki maddede yer alan “sınai teşebbüs” ifadesi yerine “işletme” sözcüğü kullanılmış ve mecraların o işletmenin eklentisi ve işletme malikinin malı sayılması esası kabul edilmiştir.

Maddenin ikinci fıkrası İsviçre Medenî Kanununun 676 ncı maddesinin ikinci fıkrası esas alınmak suretiyle kaleme alınmıştır. Bu hükme göre komşuluk hukukunun gerektirdiği hâller dışında, bir taşınmazın böyle bir mecra ile aynî hak olarak yüklenmesi, ancak bir irtifak hakkı kurulması suretiyle olabilecektir.

Maddenin üçüncü fıkrasında yapılan değişiklikle, mecranın dışarıdan gö-rüldüğü hâllerde, mecra irtifakının ancak noterce düzenlenecek bir sözleşme ile kurulabileceği esası getirilmiştir. Maddede bir irtifakın, taraflar arasında noterce sözleşmenin düzenlenmesiyle değil, bu sözleşmeye dayanılarak mecranın yapıl-masıyla kurulabileceği esası getirilmiştir. Bunun sonucu olarak taraflar arasında noterce sözleşmenin düzenlenmesine rağmen, mecra kurulmamışsa irtifak hakkı doğmayacaktır.

Mecranın dışarıdan görülmediği hâllerde ise, irtifak hakkının tapu kütü-ğüne tescil ile kurulabileceği esası yürürlükteki metinde olduğu gibi korunmuş ve tekrar edilmiştir.”

‘Madde 648 - Madde, yürürlükteki kanunun 653. madde-sini karşılamaktadır. Madde, kaynak İsviçre Medenî Kanunu-nun 676. maddesine uygun olarak üç fıkra hâlinde düzenlenmiştir. Üçüncü fıkrada “dışarıdan görülen mecralarda” irtifak hakkının, noterce düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mec-ranın yapılmasıyla doğabileceği esası getirilmiştir.’:

“4. Mecralar

Madde 648 - Su, gaz, elektrik ve benzeri şeylerin mecraları, işletmenin bulunduğu taşınmazın dışında olsalar bile, aksine bir düzenleme olmadıkça o işletmenin teferruatı ve işletme mali-kinin malı sayılır.

Komşuluk hukukunun gerektirdiği haller dışında bu mecralar başkasının taşınmazından ancak irtifak hakkına dayalı olarak geçirilebilir.

İrtifak hakkı, mecra dışarıdan görülmüyorsa tapu kü-tüğüne tescil ile, dışarıdan görülüyorsa noterce düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mecranın yapılmasıyla doğar.”

‘1) Terim ve ifade: Terimler yukarıki maddelere uygun duruma getirilmiş, ifade sadeleştirilmiştir. Yürürlükteki metnin 1 inci cümlesindeki “gibi şeyler” ve “sınai teşebbüs” kelimeleri yerine kısaca “işletme” kelimesi konulmuş; “hangi arz için tesis olunmuş ise” ibaresi yerine de “işletmenin bulunduğu toprağın” ibaresi tercih edilmiştir. 2 nci cümlenin ifadesi menfî sigasından alınarak müsbet bir sigaya bağlanmış ve bu suretli bir toprağın üzerinden akımlık geçirilmesi konusunda o toprağın bir aynî hakla yükümlenmesinin nasıl mümkün olabileceği, yürürlükteki metne kıyasla daha açık bir şekilde belirtilmiştir. Ayrıca gerek kenar başlıkta, gerek metinde, Arapça “mecra” kelimesi yerine Türkçede “akımlık” kelimesi kullanıl-mış olup Anado-lu’nun bazı kesimlerinde kullanılmakta olan bu kelime hem yer üzerinde ve yer altındaki hem de havadan geçer şekilde kurulmuş olan su, gaz, elektrik akımlıklarını “mecra” kelimesine kıyasla daha güzel ifade etmektedir; zira mecra bilindiği gibi yalnız sular için kullanılan bir kelimedir.

Bir de “akımlık açıkta ise, açıkta değilse” kelimeleri yeri-ne İsviçre Medenî Kanununun her üç metninde olduğu gibi “dışarıda görünüyorsa, görünmüyorsa” kelimeleri konulmuş-tur; zira akımlık açıkta olmadığı halde üzerine yapılan koruyucu kapaklar, yüksekçe bacalar veya işaretlerle dışarıdan görünebilecek durumda olabilir. Oysa maddenin maksadı akımlığın açıkta olup olmamasından ziyade, ilk bakışta dışarıdan görü-nüp, görünmemesidir.

2) Biçim değişikliği: Üç ayrı kuralı kapsayan bu madde, aslında olduğu gibi üç bağımsız fıkra haline konulmuştur.

3) Hüküm değişikliği: Yürürlükte bulunan metnin üçün-cü ve 4 üncü cümlelerini kapsayan 3 üncü fıkrada açıklığı sağlamak için yapılan ifade değişikliğinden başka bu fıkraya bir ibare eklenerek, akımlığın eylemli olarak yapılması ile bir olup bitti şeklinde bir yükümlenim hakkı doğmasına imkân bırakmamak için bu fıkraya “resmî yükümlenim sözleşmesinden sonra” ibaresi eklenmiştir.’:

“4. Akımlıklar

Madde 653 - Su, gaz, elektrik işletmelerinin ve benzerle-rinin, işletmenin bulunduğu toprağın dışında kalan akımlıkları, tersine bir kural olmadıkça, o işletmenin eklentisi ve işletme malikinin malı sayılır.

Başkasının toprağı üzerinden akımlık geçirilmesi konu-sunda komşuluk hukukuna ilişkin kuralların uygulanması mümkün değilse, o toprağın bunu sağlayan bir ayni hakla yükümlenmesi, ancak bir yükümlenim hakkı kurulması yoluyle mümkün olabilir.

Eğer akımlık dışarıdan görülmüyorsa bu yükümlenim hakkı tapu kütüğüne tescil ile; dışarıdan görülüyorsa resmî yükümlenim sözleşmesinden sonra akımlığın yapılması ile do-ğar.”