«Madde 598 - Yürürlükteki Kanunun 538 inci maddesini karşılamaktadır.

Maddenin kaynak kanundaki ve yürürlükteki kenar başlığı içeriğiyle uyum-lu değildir. Bu nedenle bu kenar başlık «Malların itası» yerine, «Mirasçılık belgesi» şeklinde değiştirilmiştir.

Yürürlükteki madde, kaynak kanunda olduğu gibi, sadece atanmış mirasçılara mirasçılık belgesi verilmesini düzenlemiştir. Oysa uygulamada yasal mirasçılara mirasçılıklarını belirleyen belge verilmesi büyük bir gereksinim olarak görülmektedir. Bu nedenle maddenin birinci fıkrasında yasal mirasçılara, ikinci fıkrasında ise, atanmış mirasçılara ve vasiyet alacaklılarına belge verilmesi düzenlenmiştir.

Mirasçılık belgesinin mirasçılık konusunda kesin bir hüküm oluşturmadığı, bunun geçersizliğinin her zaman ileri sürülebileceği maddenin üçüncü fıkrasında hükme bağlanmıştır. Dördüncü fıkrada ise, mirasçılık belgesi verilmesi isten-diğinde, ölüme bağlı tasarrufa dayanan mirasçılık hâlinde, bunların iptaline ilişkin dava hakkının saklı olduğu hükme bağlanmıştır.»

‘Madde 522 - Madde, yürürlükteki kanunun 538. madde-sini karşılamaktadır. Başlık madde metnine uygun hâle geti-rilmiştir.

Yürürlükteki metin kaynak İsviçre Medenî Kanununun 559. maddesinde olduğu gibi sadece, atanmış mirasçılara mirasçılık belgesi verilmesini düzenlemiştir. Halbuki uygulamada kanunî mirasçılara mirasçılıklarını belirleyecek belge verilme-sini düzenleyecek bir hükme ihtiyaç duyulduğu gibi, vasiyet alacaklılarına bu haklarını belirleyecek bir belge verilmesini düzenleyecek bir hükme de ihtiyaç duyulmaktadır.

Bu sebeple tasarıda birinci fıkrada kanunî mirasçılara belge verilmesi, ikinci fıkrada atanmış mirasçılara ve vasiyet alacaklılarına belge verilmesi düzenlenmiştir.

Çekişmesiz yargı yolu ile alınan belge bir kesin hüküm meydana getirmez. Üçüncü fıkrada belgenin geçersizliğinin her zaman ileri sürülebileceği; dördüncü fıkrada da, mirasçı ata-maya veya vasiyet alacağına ilişkin ölüme bağlı tasarrufun iptali dâvasının saklı olduğu belirtilmiştir.’:

«IV. Mirasçılık belgesi

Madde 522 - Başvurusu üzerine kanunî mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh mahkemesince mirasçılık sıfatlarını gös-teren bir belge verilir.

Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından ken-dilerine bildirilmesinden itibaren bir ay içinde itiraz edilme-dikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge sulh mahkemesince verilir.

Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.

Ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dâva hakkı saklıdır.»

‘1) Terim ve ifade: Bu madde, uygulamada «veraset sene-di» denilen «mirasçılık belgesi»ni düzenlemektedir. «Veraset senedi» deyimi yanlıştır. Çünkü burada mirasçılığın mahkemece saptandığını gösteren bir belge söz konusu olup, herhangi bir senet söz konusu değildir. Bu sebeple maddenin gerek kenar başlığında ve gerek metninde «mirasçılık belgesi» terimi kullanılmıştır. Yürürlükte bulunan metinde bu başlık «malların itası» şeklindedir ki, bu yerinde değildir. 538 inci maddenin yürürlükteki metninin son cümlesinin ifadesi yapılan düzeltmelerle, açıklığa kavuşturularak, ön tasarıda dördüncü fıkra olarak aynen yer almıştır. Bundan başka maddenin ifadesi sade-leştirilmiş, terimler yukarıki maddelere uygun duruma getiril-miştir.

2) Biçim değişikliği: Yürürlükteki metinde iki cümleden oluşmuş bir tek fıkra biçiminde olan 538 inci madde, öntasarıda, yapılan eklemeler ve cümlelerin ayrılması dolayısiyle, dört müs- takil fıkra haline konulmuştur.

3) Hüküm değişikliği: Yürürlükteki metinde bu madde yalnız atanmış mirasçılara özgülenmiştir. Medenî Kanun Ko- misyonu bunu yeterli bulmamış, bu maddenin (F) kenar başlığı altında, hem kanunî, hem atanmış mirasçılara ait mirasçılık belgesini kapsamasını ve belli mal bırakılanlara da mahkemece bu sıfatlarını gösteren bir belge verilmesini gerekli bulmuştur. Bu sebeple madde eklemeler yapılmak suretiyle yeni baştan kaleme alınmış ve dört fıkra haline konulmuştur. Birinci fıkra bugün yürürlükte bulunan metinde yazılı olmayan kanuni mirasçılarla ilgilidir. Bu mirasçıların başvurması üzerine mirasçı-lıkları saptanınca sulh mahkemesinin kendilerine «mirasçılık belgesi» vermesi gerektiğini belirtmektedir. İkinci fıkra, yürürlükteki metnin birinci fıkrasını karşılamakla birlikte, yalnız atanmış mirasçılara özgü olmayıp, belli mal bırakılanları da kapsamına almış ve bunların sulh mahkemesinde bu sıfatla bir belge istiyebileceklerini kabul etmiştir. Gerçi bu belge onlara bırakılan mal üzerinde bir ayni hak sağlamaz ise de, belli mal vasiyetinin yerine getirilmesi konusundaki alacak haklarını, kanunî veya atanmış mirasçılara karşı ileri sürerlerken, bu hususdaki haklarını gösteren bir belge hizmetini görecektir. Mirasçı atanması yalnız vasiyetname ile değil miras sözleşmesiyle de olabileceğinden buradaki «vasiyetname» terimi yerine, her iki durumu da kapsayan «ölüme bağlı tasarruf» terimi konulmuştur.

Mirasçılık belgesinin hangi usule göre verileceği, yargılama usulüne ait bir kural olduğundan, Hukuk Yargılamaları Usulü Kanununa yollama yapılmak suretiyle çözüme bağlanmış ve maddenin üçüncü fıkrasında bu nokta düzenlenmiştir. Hu-kuk Yargılamaları Usulü Kanunu Projesinin -yanlış olarak- «veraset senedi» başlığını taşıyan faslında 462-659 uncu maddelerinde, bununla ilgili ayrıntılı kurallar vardır.’:

«F. Mirasçılık belgesi

Madde 538 - Kanunî mirasçıların başvurması üzerine mirasçılıkları saptanınca, sulh mahkemesi kendilerine miras-çılık sıfatlarını gösteren bir belge verir.

Mirasbırakanın ölüme bağlı bir tasarrufu varsa, bunun usulüne göre ilgililere bildirilmesinden başlıyarak bir ay içinde mirasçılar veya kendilerine belli mal bırakılanlar açıkça itiraz etmedikçe, ölüme bağlı tasarrufla mirasçı atananların veya ken-dilerine belli mal bırakılanların istemi üzerine, sulh mahkemesince onlara bu sıfatlarını gösteren bir belge verilir.

Mirasçılık belgesi, Hukuk Yargılamaları Usulü Kanu-nundaki kurallar uyarınca verilir.

Mirasçılık belgesinin veya ölüme bağlı tasarrufun geçersizliği davası ile mirasçılık davası hakları saklıdır.»