“Madde 874 - Yürürlükteki kanunun 789 uncu maddesini karşılamaktadır.

Bu madde hükmünde iki ilke yer almaktadır. Bunlardan birincisi, satış parasının, rehin öncelik sıralarına göre paylaşılacağı, ön sıradaki rehinli alacaklı veya alacaklıların alacakları tamamen karşılanmadan bir alt sıradaki rehin derecelerinde yer alan rehinli alacaklıların satış bedelinden pay alamayacaklarıdır. İkinci ilke ise, aynı rehin derecesi içinde birden fazla taşınmaz rehni varsa, bunların birbirlerine karşı üstünlüğü olmayacağıdır.

Bu ilkeler, taşınmaz rehninde benimsenen sabidt derece ilkesinin sonucudur. Her şeyden önce bir ön sıradaki rehinli alacaklılar satış parasından alacaklarının tamamını tahsil etmedikçe daha sonraki dereceli rehinli alacaklıların satış bedelinden bir pay alabilmeleri mümkün sayılmamıştır.

Aynı sıradaki rehin derecesi içinde birden fazla taşınmaz rehni varsa, bunlar arasında bir öncelik sırası olmadığı ve kendi rehin derecelerine kalan satış parası meblağı, bu alacaklıların alacağının tamamını karşılamaz ise, bu derece içindeki rehinli alacaklılar arasında satış parası orantılı olarak paylaşılacaktır. Yan derece adı verilen aynı rehin derecesi içindeki taşınmaz rehinleri arasında bir öncelik sırası olmaması benimsenmiştir. 1984 tarihli Öntasarının 792 nci maddesinin ikinci fıkrasındaki yan derecelerin “tescil tarihine göre” öncelik sırasına sahip olacağı kuralı bilinçli olarak kabul edilmemiştir. Bu nedenle bir sıra içinde, öncelikli alt rehin dereceleri tesisine imkân verilmemiştir.

Örnek olarak, bir taşınmaz üzerinde üç rehin derecesi olduğu, bunlardan birinci derecede (A) lehine 100, (B) lehine 150 milyon liralık, ikinci derecede (C) lehine 150, (D) lehine 300 milyon liralık, üçüncü derecede ise (E) lehine 200 milyon liralık taşınmaz rehni olduğu, taşınmazın icra masrafları çıktıktan sonra satış bedelinin 500 milyon lira olduğu farz edilirse; birinci derecede olan (A) ve (B) toplam 250 milyon liralık alacaklarını tam olarak tahsil edecekler, buna karşılık geriye kalan 250 milyon lira, ikinci derecedeki (C) ve (D) nin toplam 450 milyon liralık alacağını karşılamadığından (C) ve (D), geriye 250 milyon lirayı aralarında alacakları ile orantılı olarak paylaşacaklar ve üçüncü derecedeki (E) satış bedelinden hiç bir pay almayacaktır.

(C) ve (D) nin payı ise, bakiye 250 milyon liranın kendi alacaklarına oranlanması ile bulunulacaktır.

(C) için 450 milyonun karşılığı 250 milyon lira ise

150 milyonun karşılığı ne olur (x)

150 x 250
x =                       = 83.33
               450

aynı şekide (D) için

300 x 250
x =                       = 166.66
               450

‘Madde 792 - Madde, yürürlükteki kanunun 789. madde-sini karşılamaktadır. Hüküm değişikliği yoktur. Maddede, kaynak İsviçre Medeni Kanununun 817. maddesine uygun olarak düzenlenen iki fıkradan sonra bir üçüncü fıkraya yer verilmiştir. Doktrinde belirtildiği üzere bir rehin derecesinin de alt derecelere bölünmesi mümkündür. Fıkra, alt boş dereceye, boş derece esaslarının uygulanacağını belirtmektedir.’:

“2. Satış bedelinin dağıtılması

Madde 792 - Rehinli taşınmazın satış bedeli, alacaklılar arasında, derecelerin sıralarına göre tahsis edilir.

Aynı derecede olan alacaklılar arasında o dereceye düşen satış bedeli rehin haklarının tescil tarihlerine göre dağıtılır.

Boş dereceye ilişkin hükümler alt boş derece hakkında da uygulanır.”

‘1) Terim ve ifade: İfade sadeleştirilmiş ve alacaklılar arasında bölüştürülmesi söz konusu olan paranın (satış pa-rasının) safi tutarı olduğu belirtilmek suretiyle ifade açıklığa kavuşturulmuştur. Bu suretle bölüştürülecek para, İcra ve İflâs Kanunu hükümlerine göre yapılan giderler ve başka masraflar çıkarıldıktan sonra geriye kalan para olduğu herhangi bir tereddüde meydan vermeyecek biçimde anlaşılmaktadır.

2) Biçim değişikliği, yoktur.

3) Hüküm değişikliği, yoktur.’:

“2. Satış parasının bölüştürülmesi

Madde 789 - Taşınmazın satış parasının safi tutarı, alacaklılara, rehin derecelerine göre, bölüştürülür.

Ayni derecedeki alacaklılar, satış parasından o dereceye ait olanını alacakları oranında bölüşürler.”