“Tasarının 872 nci maddesinde yer alan ‘sicilde’ kelimesi, Tasarının diğer maddeleriyle terim birliğinin sağlanması amacıyla ‘tescilde’ olarak değiştiril-miştir.”

 “Madde 872 - Yürürlükteki kanunun 787 nci maddesini karşılamaktadır.

Bu madde kanuna 1984 tarihli Öntasarının 791 inci maddesinden aynen alınmıştır.

Maddeyle, rehnin paraya çevrilmesigde ön sırada yer alan bir rehin derecesinin boş olması hâlinde nasıl bir işlem yapılması gerektiği düzenlenmiştir. Buna göre ön sıradaki bir rehin derecesi boş tutulmuş veya soradan boşaldığı hâlde malik bu dereceye yeniden rehin tesis ettirmemiş ise veya ön sıradaki rehinlerin değeri, o derecenin farazi değerinden daha az ise, bu boş derece veya dereceler veya derece içi boşluklar dikkate alınmaksızın satış parası arka sıradaki rehinli alacaklılar arasında yine bunların birbirine öncelik derecesi dikkate alınarak paylaştırılacaktır. Bunun anlamı, arka sıradaki rehinlerin bu boş derece veya derecelere kendiliğinden ilerlemesi olup, taşınmaz rehnindeki sabit derece ilkesi-ne bir istisna oluşturmasıdır.

Örneğin birinci derecenin farazî değeri 200 milyon, ikinci derecenin 150 milyon, üçüncü derecenin 50 milyon, birinci derece tamamen boş, ikinci derecedeki rehinli alacak miktarı sadece 125 milyon liradan ibaret kalmış ve taşınmazın satış bedeli 150 milyon lira ise, boş birinci derece dikkate alınmayacağından, bu satış parasının 125 milyonu ikinci derecedeki rehinli alacaklının, 25 milyonu da üçüncü derecedeki rehinli alacaklının olacaktır. Eğer bu olayda malik birinci derece içine 200 milyon liralık rehin tesis ettirmiş olsa idi, ikinci ve üçüncü derecedeki rehinli alacaklılar satış parasından hiç bir pay alamayacaklardı.

Maddenin bu hükmü emredici niteliktedir. Bu sebeple arka sıradaki rehinli alacaklıların, ön sıradaki bu boş derecenin karşılığı olan satış parasından istifade etmeyecekleri, boş kalan derecenin farazî karşılıklarının taşınmaz malikine ait olacağı yolunda taahhütleri hüküm ifade etmeyecektir.

Doğaldır ki taşınmaz maliki, alt sıradaki bir rehinli alacaklıya bir önceki madde hükmüne göre boşalan dereceye ilerleme hakkı tanımış ise, ön sıradaki bu boş derecelerden yararlanma hakkı sadece bu alacaklıya ait olur ve diğer rehinli alacaklılar bu boş dereceden yararlanmazlar. Bu itibarla, arka sıradaki rehinli alacaklıların, ön sıradaki boş derecelerden rehnin paraya çevrilmesi esnasında yararlanabilmesi, diğer rehinli alacaklılara taşınmaz maliki tarafından tanınan boşalan dereceye ilerleme hakkı ile sınırlıdır”

‘Madde 790 - Madde, yürürlükteki kanunun 787. madde-sini karşılamaktadır. Hüküm değişikliği yoktur.’:

“3. Boş dereceler

Madde 790 - Sonraki sıralarda kurulmuş bir rehin hakkından önde bir rehin mevcut değilse veya borçlu öndeki bir rehin senedi üzerinde tasarruf etmemişse ya da öndeki sırada bulunan rehinli alacak o derece için sicilde belirtilen miktardan az ise, taşınmazın paraya çevrilmesinde satış bedeli, boş derece hesaba katılmaksızın sonraki alacaklılara sıralarına göre dağıtılır.”

 ‘1) Terim ve ifade: Terimler yukarıki maddelere uygun duruma getirilmiş, ifade sadeleştirilmiştir. Özellikle bazı düzeltmeler yapılmış, meselâ yürürlükteki metinde buunan (mukaddem) kelimesi zaman sırasını ifade ettiğinden ve halbuki burada derece sırası olduğundan, maddenin ifadesi ona göre değiş- tirilmiştir. Bu maddedeki (borçlu mukaddem bir rehin senedini istimal eylediği ibaresinden maksadın, 828 inci maddenin ikinci fıkrasındaki senetler, yani taşınmaz maliki adına düzenlenmiş ipotekli borç senedi ve gelir senedi olduğu göz-önüne alınarak, herhangi bir karışıklığa meydan vermemek için bu nokta madde metninde açıkça belirtilmiştir.

2) Biçim değişikliği, yoktur.

3) Hüküm değişikliği, yoktur.’:

 “3. Boş dereceler

Madde 787 - Bir taşınmaz rehni, önceki derece boş bı-rakılarak sonraki bir derecede kurulmuş veya borçlu kendi adına düzenlenen ve önceki derecede bulunan bir ipotekli borç senedini veya gelir senedini kullanmamış veya ön derecedeki alacaklar kütükte yazılı olan miktardan az çıkmış ise, rehnin paraya çevrilmesiyle elde edilen satış parası, boş derecelere bakılmaksızın, rehinli alacaklılara, sıralarına göre, bölüştürülür.”