Araç ile bu aracın çalıştığı hattının birbirinden bağımsız olarak ekonomik değeri olduğundan, minibüs ile hattın ayrı ayrı takip ve ihale konusu edilebileceği-…Üçüncü kişiler 07.08.2015 tarihinde icra mahkemesinde başvurularında;
- Ekonomik değeri bulunmayan minibüs hattının tek başına haciz ve/veya rehin konusu olmasının mümkün olmadığını bu nedenle de ihale konusu yapılamayacağını,
Şayet aracın plakasının satışı gerçekleştirilmek isteniyorsa, araç takyidat bilgisinden de anlaşılacağı üzere kendilerinin rehin hakkının dikkate alınmadan işlem yapılmasının doğru olmadığını, bu bakımdan Belediye kayıtlarının esas alınmasının da hatalı olduğunu,
- (Bir başka takip dosyasında) İcra müdürlüğünce yapılan ihale ile ... plaka numaralı araç ve hattın satış ve devrinin müvekkil ...’a geçtiğini,
- Diğer taraftan, “Belediye Başkanlığı kararı”, “trafik kayıtları” ve “... Koop. kayıt ve yetkililerin beyanı” nazara alınarak araç ve minibüs hattının ... tarafından diğer müvekkil ...’a devredildiğini, bu nedenle yeniden satış yapılmasının doğru olmadığını belirterek, ... plakalı minibüs hattının satışının durdurulmasını talep etmişler, mahkemece ekonomik değeri olmayan ... plakalı aracın ticari hattının satışına ilişkin işlemlerin durdurulmasına ve iptaline karar verilmiştir.
... 1. İcra Müdürlüğü’nün 2013/3153 Esas sayılı takip dosyasının incelenmesinde; alacaklı ... tarafından borçlu ... aleyhine, şikayet konusu edilen ... plaka sayılı araç hakkında taşınır rehninin paraya çevrilmesi yoluyla takibe girişildiği, takibe konu alacağın ... tarafından 30.05.2013 tarihinde ... 2. Noterliği’nce tanzim edilen 09035 yevmiye numaralı temlik senedi ile temlik alındığı, ... plaka sayılı aracın ihaleye çıkartılıp, 22.07.2013 tarihinde alacağa mahsuben ...’a ihale edildiği anlaşılmıştır.
Şikayet dilekçesi ekinde bulunan ... Belediye Başkanlığı’nın 08.10.2013 tarihli Encümen Kararı ile ... plakalı minibüs hattının ... 1. İcra Müdürlüğü’nün 2013/3153 Esas sayılı dosyasında yapılan ihaleye istinaden ... adına olan kaydının silinerek ... adına tescil edilmesine karar verilmiştir.
Yine şikayet dilekçesi ekinde bulunan ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın 10.06.2014 tarihli Encümen Kararı ile ... plakalı minibüs hattının ...’a ait iken tarafların rızası doğrultusunda ... adına devir tescil edilmesine karar verilmiştir.-
Alacaklı ... vekili tarafından şikayet dosyasına sunulan, ... 1. İcra Müdürlüğü’nün 2013/3153 Esas sayılı dosyasından alınan bila tarihli belgeye göre, ihale konusunun sadece ... plaka sayılı araç olduğu bildirilmiştir. Yine ... İdare Mahkemesi’nin 18.12.2014 tarih 2014/1913-2626 E.K. sayılı ilamında, ... 1. İcra Müdürlüğü’nün 2013/3153 Esas sayılı dosyasında yapılan ihalede, ihale konusunun ... plakalı minibüs olduğu minibüs hattının ise ihale konusu edilmediği belirtilerek ... Belediye Başkanlığı’nın 08.10.2013 tarihli Encümen Kararı’nın iptaline karar verildiği görülmüştür.
Şikayete konu ... 1. İcra Müdürlüğü’nün 2015/5893 Esas sayılı takip dosyasının incelenmesinde; alacaklı ... tarafından, borçlu ... aleyhine ... plakalı aracın çalıştığı minibüs hattı üzerine konan ... 1. Noterliği’nin 11.10.2012 tarih ve 05202 yevmiye numaralı 250.000 TL.lik rehin sözleşmesine istinaden ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamlı takibe girişildiği, alacaklının talebi üzerine İcra Müdürlüğü’nce minibüs hattının satışına karar verilip, 03.08.2015 tarihinde satış karar tensip zaptının tanzim edildiği görülmüştür. Bahse konu takip dosyasında, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Dairesi Başkanlığı, icra müdürlüğüne gönderdiği 18.05.2015 tarihli yazısında, ... İdare Mahkemesi’nin 18.12.2014 tarih 2014/1913-2626 E.K. sayılı ilamına atıf yaparak, ... Büyükşehir Belediyesi’nin 17.03.2015 tarih ve 2015/34 sayılı Encümen Kararı gereğince ... plakaya ait minibüs hattının ... adına kaydedilmiş olduğunu, aracın hattı üzerine rehin ve rehnin paraya çevrilmesine ilişkin şerh talebinin araç dosyasına işlendiğini belirtmiştir.
Somut olayda, ... plaka sayılı araç ile bu aracın çalıştığı hattın birbirinden bağımsız olarak ekonomik değeri olduğu dolayısıyla minibüs ile hattın ayrı ayrı takip ve ihale konusu edilebileceği açıktır. ... 1. İcra Müdürlüğü’nün 2013/3153 Esas sayılı takip dosyasında, ... plaka sayılı araç ...’a ihale edilmiş, bunun yanında belediye encümen kararına istinaden minibüs hattı da ... adına tescil edilmiş ise de ... İdare Mahkemesi’nin 18.12.2014 tarih 2014/1913-2626 E.K. sayılı ilamı ile bu ilam doğrultusunda ... Büyükşehir Belediyesi’nin 17.03.2015 tarih ve 2015/34 sayılı Encümen Kararı gereğince ... plakaya ait minibüs hattının yeniden ... adına kaydedilmiş olduğunun belirtildiği dolayısıyla şikayet tarihi itibariyle şikayetçiler ile minibüs hattının ilgisinin kalmadığı, şikayetçilerin ... 1. İcra Müdürlüğü’nün 2015/5893 Esas sayılı takip dosyasının taraflarından olmadığı anlaşılmıştır.
O halde mahkemece, “şikayetçilerin satışın durdurulmasını isteyebilecek kişilerden olmadığı, bu nedenle aktif husumet ehliyetleri bulunmadığı”ndan bahisle “istemin reddine” karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile aksi yönde hüküm tesisi isabetsizdir.
12. HD. 24.10.2016 T. E: 15694, K: 22096
Not: Yukarıdaki içtihat yüksek mahkemenin (12. Hukuk Dairesinin) son uygulamasını yansıtmaktadır.
Yüksek mahkeme, daha önce, tamamen aksi doğrultuda -yani; “araç” ve “hat”tın ‘birbirinden ayrı olarak takip ve ihale konusu yapılamayacağını’- aşağıdaki şekilde belirtmişti:
I-Satışı yapılan ihale konusu aracın plakası, aracın ayrılmaz parçası olduğundan, aracın cebri icra yoluyla satışının, plakayı da kapsayacağı, aracın mülkiyetinin üzerindeki plaka ile birlikte ihale alıcısına geçeceği- …İhale alıcısının 06.01.2014 tarihinde icra mahkemesine başvurusunda, “08.11.2013 tarihinde ihalesi yapılan “S” plakalı aracı, plakası ile birlikte satıldığını düşünerek ihalede satın aldığını, ihalenin kesinleşmesi üzerine tescil işlemi için trafik tescil şube müdürlüğünce gittiğinde, plakanın değil, aracın devrini alabileceğini öğrendiğini, bu şekilde ihale konusu aracın esaslı vasıflarında hataya düşürüldüğünü” belirterek, ihalenin feshini talep ettiği mahkemece, “şikayetin kabulü ile ihalenin feshine” karar verildiği anlaşılmıştır.
Satışı yapılan ihale konusu aracın plakası, onun ayrılmaz bir parçası olup, cebri icra yoluyla aracın satılmış olması halinde, aracın satışının plakayı da kapsayacağı muhakkaktır.
Somut olayda satış ilanında 35 S 00545 plakalı aracın satılacağının ilan edildiği görülmektedir. Bu durumda ihalede satışı yapılan 35 S 00545 plakalı araç olup, aracın mülkiyeti üzerindeki plaka ile birlikte ihale alıcısına geçecektir.
O halde; mahkemece, şikayetçi ihale alıcısının ihalenin feshi isteminin yasal dayanağı bulunmadığından, reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile ihalenin feshi yönünde hüküm tesisi isabetsizdir.
12. HD. 04.11.2014 T. E:24392, K:26142
II-Hat, plaka için verildiğinden, hattın haczi ile plakanın da haczedilmiş olacağı ve plaka satıldığında hattın da satışının gerçekleşmiş olacağı- Birlikte satılmasını zorunlu kılan ekonomik bütünlük olduğundan hat ve plakanın ayrı ayrı kıymet taktirleri yapılarak birbirlerinden bağımsız olarak satılmalarının düşünülemeyeceği-…Alacaklı, “.......plakalı minibüsün, plakasının ticari değeri bulunduğundan araçtan ayrı olarak satılmasına ilişkin başvurusunun İcra Müdürlüğünce reddedilmesine dair kararın iptalini” talep etmiş, mahkeme, “araç fiilen ele geçirilip muhafaza altına alınmadığından satışın yapılmasının hukuken mümkün olmadığından, talebin reddine” hükmetmiştir. Alacaklının temyizi üzerine, mahkeme kararının, Dairemizce onandığı, alacaklının bu defa karar düzeltme talebinde bulunduğu anlaşılmıştır.
İcra ve İflas Kanunu ve takip hukuku ilkelerine göre aslolan alacaklının alacağına kavuşmasını sağlamak olduğundan, kural olarak borçluların tüm mallarının haczi mümkündür. Bir malın haczedilememesi için yasal düzenlemenin bulunması zorunludur. Haczedilmezlik istisnai bir durum olduğundan, bu yöndeki düzenlemelerin de dar yorumlanması gerekir. Ticari hayatta sürekli olarak alım ve satıma konu olan minibüs hatlarının ekonomik bir değerinin bulunmadığı ileri sürülemez. Ancak hat, plakadan ayrı olarak bağımsız bir hacze konu olamaz. Ticari plakalı bir minibüs hattının haczi plakaya konacak haciz ile gerçekleşir. Diğer bir ifadeyle minibüs hatları, plakaya bağlı olup onun mütemmim cüzüdür. Hat, plaka için verildiğinden, hattın haczi de, plakanın haczi ile gerçekleşmiş olur. Aynı doğrultuda plaka satıldığında hattın da satışı gerçekleşmiş olur. Bunların birlikte satılmasını zorunlu kılan ekonomik bütünlük olduğundan, hat ve plakanın ayrı ayrı kıymet taktirleri yapılarak birbirlerinden bağımsız olarak satılmaları düşünülemez.
Somut olayda, alacaklının 16.11.2011 tarihli talebi üzerine, borçluya ait....... plaka sayılı aracın trafik siciline şerh verilerek kayden haczi yapılmıştır. Bilirkişi raporuna göre “.......plakalı aracın hat değerinin 50.000 TL – 60.000 TL olarak tespit edildiği”, ...tarafından “1 ve 2 nolu hatlarda ticari plakaların araç dışında, devir işlemleri noterden satış sözleşmesi almak suretiyle yapılmaktadır” şeklinde düzenlemeye tabi kılındığı anlaşılmakla, “aracın fiilen haciz edilemediğinden bahisle minibüs plakasının hat ile birlikte cebri icraya konu yapılamayacağına” yönelik gerekçe yerinde değildir.
O halde mahkemece, şikayetin kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir. Mahkeme kararının belirtilen nedenlerle bozulması gerekirken, Dairemizce onandığı anlaşılmakla, karar düzeltme isteminin kabulü gerekmiştir.
12. HD. 01.04.2013 T. E: 4989, K: 12335
III-Ticari hayatta sürekli olarak alım ve satıma konu olan minibüs hatlarının “ekonomik bir değerinin bulunmadığı”nın ileri sürülemeyeceği, hattın, plakadan ayrı (bağımsız) olarak hacze konu olamayacağı, ticari plakalı bir minibüs hattının haczinin, plakaya konacak haciz ile gerçekleşeceği, diğer bir ifade ile minibüs hatlarının plakaya bağlı olup onun ayrılmaz parçası olduğu; hat, plaka için verilmiş olduğundan, hat’tın haczinin, plakanın haczi ile gerçekleşmiş olacağı, aynı şekilde plaka satıldığında hattında satışının gerçekleşmiş olacağı, hat ve plakanın ayrı ayrı kıymet takdirleri yapılarak, birbirinden bağımsız olarak satılmalarının düşünülemeyeceği-…İstanbul 12. İcra Müdürlüğü'nün 2011/8818 Esas sayılı dosyasında, alacaklı T. Vakıflar Bankası T.A.O tarafından borçlular Harun Kaya ve İbrahim Yeşilyurt hakkında icra takibi başlatıldığı, söz konusu dosyadan 09.08.2010 tarihinde yazılan talimatta, rehne konu olan 34 M 5865 plaka sayılı aracın, araç ve plaka, hat değeri ile birlikte ayrı ayrı fiili haczinin ve kıymet taktirinin yapılmasının talep edildiği, bahsi geçen minibüs niteliğindeki aracın, Pendik 2. İcra Müdürlüğü'nün 2010/4799 Talimat sayılı dosyasından 23.08.2010 tarihinde fiilen haczedilerek, hat değerinin 500.000 TL, araç değerinin ise 10.000 TL olarak belirlendiği, 03.11.2010 tarihinde ise asıl icra dosyasından talimat yazılarak, “söz konusu aracın kesinleşen araç plaka ve hat değeri ile birlikte muhammen bedel üzerinden satılmasının talep edildiği” talimat icra müdürlüğünce ihale işlemlerinin gerçekleştirildiği görülmüştür.
Borçlu tarafından ihalenin feshi istemi üzerine, İcra Mahkemesince 34 M 5865 Plakalı minibüse ilişkin ihalenin feshini gerektirir usul ve yasaya aykırı bir durum olmadığı, araca ait hatta ilişkin olarak da, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (M) ve (TM) Seri Plakalı ve Hatlı Ticari Minibüs Yönergesi uyarınca minibüs hatlarının devrinin ve satışının özel düzenlemelere tabi kılındığı, bu nedenle “minibüs hattının cebri icraya konu yapılamayacağı”ndan bahisle, 34 M 5865 plaka sayılı minibüs hattına ilişkin talebinin kabulü ile, “09.02.2011 tarihinde yapılan ihalenin feshine”, 34 M 5865 plaka sayılı araca ilişkin “ihalenin feshi talebinin ise reddine” karar verilmiştir.
İcra ve İflas Kanunu ve takip hukuku ilkelerine göre asılolan alacaklının alacağına kavuşmasını sağlamak olduğundan, kural olarak borçluların tüm mallarının haczi mümkündür. Bir malın haczedilememesi için yasal düzenlemenin bulunması zorunludur.
Haczedilmezlik istisnai bir durum olduğundan, bu yöndeki düzenlemelerin de dar yorumlanması gerekir. Somut olayda borçluya ait 34 M 5865 plaka sayılı aracın fiilen haczinin yapılarak makine değeri ile araca ait hattın değeri tespit edilmiştir. Ticari hayatta sürekli olarak alım ve satıma konu olan minibüs hatlarının ekonomik bir değerinin bulunmadığı ileri sürülemez. Hattın, satışa esas muhammen bedelinin 500.000 TL olarak tespit edilmiş olması da bunun ayrı bir göstergesidir. Ancak hat, plakadan ayrı olarak bağımsız bir hacze konu olamaz. Ticari plakalı bir minibüs hattının haczi plakaya konacak haciz ile gerçekleşir. Diğer bir ifadeyle minibüs hatları, plakaya bağlı olup onun mütemmim cüzüdür. Hat, plaka için verildiğinden, hattın haczi de, plakanın haczi ile gerçekleşmiş olur. Aynı doğrultuda plaka satıldığında, hattın da satışı gerçekleşmiş olur. Bunların birlikte, satılmasını zorunlu kılan ekonomik bütünlük olduğundan, hat ve plakanın ayrı ayrı kıymet taktirleri yapılarak birbirlerinden bağımsız olarak satılmaları düşünülemez.
Yapılan bu genel açıklamalardan sonra somut olayın incelenmesinde; talimat icra müdürlüğünce 23.08.2010 tarihinde yapılan fiili haciz ve kıymet taktirinde, 34 M 5865 plakalı aracın hat değerinin 500.000 TL olarak tespit edildiği ve tespit edilen bu değer üzerinden ihalesinin gerçekleştirildiği, yapılan bu işlemde bir usulsüzlük bulunmadığı, ihalenin feshini gerektiren bir durum olmadığı görülmektedir. İcra Mahkemesi'nin 34 M 5865 plakalı araca ait hatta ilişkin olarak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (M) ve (TM) Seri Plakalı ve Hat1ı Ticari Minibüs Yönergesi uyarınca minibüs hatlarının devrinin ve satışının özel düzenlemelere tabi kılındığı, bu nedenle “minibüs hattının cebri icraya konu yapılamayacağı”na yönelik gerekçesi yerinde değildir. Satış işlemlerinde uyulacak esaslar, İİK'nun menkul malların satışını düzenleyen 112 ve devamı maddelerinde gösterilmiştir. Kaldı ki, söz konusu yönergede cebri satışı engelleyen bir düzenleme de bulunmamaktadır.
O halde mahkemece, “şikayetin reddine” karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.