«Tasarının 145 inci maddesinin (3) ve (4) numaralı bentlerinde, mutlak butlan sebeplerinin sıralanmasında konu bütünlüğünü sağlamak amacıyla sıralama deği-şikliği yapılmıştır.»

 Yürürlükteki Kanunun dördüncü fasıl başlığı olarak kullandığı “Batıl Olan Evlenmeler” yerine “Evlenmenin Hükümsüzlüğü” terimi kullanılmıştır. Zira bu ayırımda sadece evlenmenin mutlak butlanı değil, nispî butlanı hâlleri de düzenlenmiştir. Hükümsüzlük hem mutlak hem de nisbi butlanı kapsadığından bu terim tercih edilmiştir. Nitekim 1984 tarihli Ön Tasarıda da aynı terime yer verilmiştir.

«Madde 145- Yürürlükteki Kanunun 112 nci maddesi karşılamaktadır.

Maddenin konu ve kenar başlıkları “A. Mutlak Butlan” “1. Sebepleri” şeklinde değiştirilmiştir.

Maddenin ikinci bendindeki “akıl hastalığı veya daimî bir nesep neticesi mümeyyiz” olmama hâli iki ayrı bent hâline getirilmiştir. Maddenin ikinci ben-dinde “sürekli bir sebeple ayırtım gücünden yoksunluk” hâli kaleme alınmıştır. Bu yolla herhangi bir akıl hastalığının değil, ancak “evlenmeye engel olacak derecedeki” akıl hastalığı evliliğin butlanı sebebi sayılmıştır.»

‘Madde 108- Madde, yürürlükteki Kanunun 112. madde-sini karşılamaktadır. Bu maddede ve diğer maddelerde “butlan” yerine durumu daha iyi ifade eden “hükümsüzlük” “mutlak butlan” yerine “kesin hükümsüzlük” ve “nispî butlan” yerine “iptal” deyimleri kullanılmıştır. Yürürlükteki kanundaki kesin hükümsüzlük sebepleri aynen muhafaza edilmekle beraber, akıl hastalığının ayırım gücünü (temyiz kudretini) kaldırmasına bağlı olmaksızın bir kesin hükümsüzlük sebebi teşkil edeceği dikkate alınmış, buna ilişkin hüküm maddenin ikinci bendinden çıkarılmış ve dördüncü bent olarak düzenlenmiştir.’:

«A. Kesin hükümsüzlük

I. Sebepleri

Madde 108- Kesin hükümsüzlük sebepleri şunlardır:

1. Eşlerden birinin evlenme ânında evli bulunması,

2. Eşlerden birinin evlenme sırasında devamlı bir sebeple ayırım gücünden yoksun bulunması,

3. Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede kan veya kayın hısımlığı bulunması,

4. Eşlerden birinde evlenmeye engel olacak decede akıl hastalığı bulunması.»

‘1) Terim ve ifade : Bugün yürürlükte olan terimde dör-düncü ayırımın başlığı (batıl olan evlenmeler)’dir. Buna göre bu ayırım içerisinde yalnız (mutlak butlan) değil aynı zamanda (nispî butlan) yani (feshi kabil evlenmeler) düzenlenmiştir. Ancak bu ayırımın içindeki maddelerde (mutlak butlan) (batıl), (nispî butlan), (fesih) terimleri açık bir şekilde birbirinden ayrıl-mış olmayıp birbirine karışmakta, bazen (fesih dâvası), bazen (butlan dâvası) ve (butlan kararı) denilmiştir. Bu karışıklığa son vermek için, koyu Arapça olan bu terimler Türkçeleştirilirken hem (mutlak butlan) hem (nispî butlan) kavramlarını içine alan (bozuk) terimi dördüncü ayırıma başlık olarak kabul edilmiş bundan sonra mutlak butlana, 112. maddenin kenar başlığında ve metninde görüldüğü gibi, (temelden bozukluk), nispî butlan ise 115. maddenin kenar başlığında görüldüğü gibi, (sakatlık) denilmiştir. Böylece bunlardan birincisinin düzeltilmesine im-kân olmadığı ikincisinin ise sakatlığının giderilebileceği, bu Türkçe terimlerden açıkça anlaşılmaktadır.

Terimler böylece yerli yerine yerleştirildikten sonra öteki terimler diğer maddelere uydurulmuş ve ifade sadeleştirilmiştir.

Bundan başka 112. maddenin (2) numaralı bendinin so-nundaki (bir akıl hastalığı veya daimî bir sebep neticesi mü-meyyiz değilse) ibaresinden (akıl hastalığı)’nın başlı başına bir (temelden bozukluk) sebebi olmayıp (sezginliği ortadan kaldı-ran bir sebep) mahiyetini taşıdığı manâsı çıkmaktadır. Bugün yürürlükte olan metinde (bir akıl hastalığı ile malûl ise veya daimî bir sebep neticesi mümeyyiz değilse) denilmek suretiyle bu bendin ifadesi düzeltilmiş ve akıl hastalığının, sezginlikle ilgisi olmadan ayrı bir sebep, devamlı olarak sezgin olmamanın da yine temelden bozukluk için ayrı bir sebep olduğu belirtilmiştir.

3 numaralı bentte ise bugünkü metin, eşler arasında yasaya göre yasak derecede soy veya dünür hısımlığının varlığını, temelden bozukluk sebebi olarak göstermektedir. Bu ifade düzgün değildir. Maksat bu hısımlıklar yüzünden evlenecekler veya evlenenler arasında evlenme yasağının bulunması olup, bu bendin ifadesi bu yolda düzeltilmiştir.

2) Biçim değişikliği, yoktur.

3) Hüküm değişikliği, yoktur.’:

«A. Temelden bozukluklar.

I. Sebepleri.

Madde 112- Aşağıdaki durumlarda evlenme temelden bozuktur.

1- Eşlerden biri evlenmenin yapıldığı zamanda evli idiyse,

2- Eşlerden biri evlenmenin yapıldığı zamanda akıl hastası ise veya devamlı bir sebep yüzünden sezgin değilse,

3- Eşler arasında yasaya göre evlenmeyi yasak kılıcı dereceden soy veya dünür hısımlığı varsa.»