Madde 659 - Yürürlükteki kanunun 597 nci maddesini karşılamaktadır.

Maddenin kenar başlığı maddenin içeriğiyle uyumlu hâle getirilmiştir. Madde İsviçre Medenî Kanununun yürürlükten kalkan 620 nci maddesindeki aslında olduğu gibi üç fıkra olarak düzenlenmiştir.

Birinci fıkrada İsviçre Medenî Kanununda olduğu gibi, işletmenin özgülenmesinin gelir değeri üzerinden yapılacağı düzenlenerek, yürürlükteki metinde hangi değer üzerinden özgüleme yapılacağının belirtilmemiş olmasından doğan boşluk doldurulmaya çalışmaktadır. Ayrıca bu düzenleme, «gelir değeri üzerinden bölünmeksizin özgülenir.» biçiminde emredici olarak yazılmış, hâkime hangi değer üzerinden özgüleneceği konusunda bir takdir hakkı bırakılmamış, dolayısıyla tarımsal işletmenin varlığı ve mirasçılarının çıkarı da korunmaya çalı-şılmıştır.

İkinci fıkrada, bir işletme, değerinde bir azalma olmaksızın yeteri kadar gelir sağlayan birden çok tarım işletmesine bölünebilecek nitelikte ise, sulh hâkiminin bunları isteyen ve işletmeye ehil bulunan mirasçılara ayrı ayrı özgüleyebileceği belirtilmiştir.

Üçüncü fıkrada, işletmenin yeterli gelir sağlayıp sağlamayacağını tayinde dikkate alınacak hususların ilgili bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirleneceği öngörülmüştür.

‘Madde 582 - Madde, yürürlükteki kanunun 597. madde-sini karşılamaktadır. Başlık madde metniyle uyumlu hâle geti-rilmiştir. Üç fıkra hâlinde düzenlenen maddenin birinci fıkrasında işletmenin tahsisinin gerçek değer üzerinden yapılacağı açıklanmıştır.

İkinci fıkrada, bir işletme, değerinde önemli bir azalma olmaksızın yeteri kadar gelir sağlayan birden çok tarım işletmesine bölünebilecek nitelikte ise, sulh hâkiminin bunları talep eden ve işletmeye ehil bulunan mirasçılara ayrı ayrı tahsis edebileceği öngörülmüştür.

Üçüncü fıkrada, işletmenin yeterli gelir sağlayıp sağla-yamayacağını tayinde dikkate alınacak hususlar belirtilmiştir.’:

«V. Tarım işletmesi

1. Paylaştırma dışında bırakma

a. Şartları

Madde 582 - Terekede iktisadî bir bütünlük gösteren bir tarım işletmesi bulunmakta ise, mirasçılardan birinin talep etmesi ve işletmeye ehil olması hâlinde, bu işletmenin tamamı gerçek değeri üzerinden o mirasçıya tahsis olunur.

Bir işletme, değerinde önemli bir azalma olmaksızın yeteri kadar gelir sağlayan birden çok tarım işletmesine bölünebilecek nitelikte ise, sulh hâkimi bunları talep eden ve işletmeye ehil bulunan mirasçılara ayrı ayrı tahsis edebilir.

İşletmenin yeterli gelir sağlayıp sağlamayacağı tarım bölgeleriyle tarım türlerinin özellikleri gözönünde tutularak belirlenir.»

‘1) Terim ve ifade: Terimler yukarıki maddelere uydurulmuş, kenar başlıktaki «ziraat işleri» yerine, İsviçre aslında oduğu gibi «tarım işletmeleri» denilmiş , ifade sadeleştirilmiştir.

2) Biçim değişikliği: Şimdiki metinde üç cümleli bir tek fıkradan ibaret olan bu madde, üç bağımsız kuralı kapsadığından üç fıkraya ayrılmıştır.

3) Hüküm değişikliği: Bu maddenin birinci fıkrasına ta-rımsal bir işletmenin mirasçıya nasıl ve hangi değerle özgüleneceğine dair kayıtlar konularak bu fıkra, İsviçre aslına uygun olarak, tamamlanmıştır. Üçüncü fıkradaki «değer biçme» işi yukarıki kurallara göre ayarlanmış ve fıkra o yolda değiştiril-miştir.

Tarım işletmelerine ilişkin olan bu maddeler İsviçre’de 1 Ocak 1947 tarihli bir kanunla değiştirilip (bak: İsviçre MK. mad. 620-625) başka biçime konulmuş ise de bu değişiklikler İsviçre’nin özelliklerine göre yapılmış olduğundan, bunları ince-leyen Medenî Kanun Komisyonu, bizim eski metinlerin bunlara uydurulamıyacağı kanaatine vararak bu doğrultuda bir değişiklik yapmamıştır.’:

«V. Tarım işletmeleri

I. Paylaşım dışında bırakma

Madde 597 - Kalıtta iktisadi bakımdan bir bütün teşkil eden bir tarım işletmesi varsa, mirasçılardan biri bunu kendi üzerine almağa hazır olduğunu bildirdiği ve kendisinin işletmeye yetenekli olduğu anlaşıldığı takdirde, bu işletme paylaş-tırılmaksızın istekliye, miras payına sayışılmak üzere, verimdeğeri ile özgülenir.

İşletmeyi üzerine alan mirasçı, bununla birlikte gerekli olan alet, gereç ve hayvanların da kendisine özgülenmesini is- teyebilir.

Özgülenen işletme ve malların tümü için özgüleme değeri, taşınmaza değer biçilmesine ilişkin kurallar uyarınca saptanır.»