“Tasarının 427 nci maddesinin birinci fıkrasında, yürürlükteki kanunun 377 inci maddesinin birinci fıkrasıyla paralelliği sağlamak amacıyla değişiklik yapılmıştır.”

 «Madde 427 - Yürürlükteki kanunun 377 nci maddesini karşılamaktadır.

Yürürlükteki madde, yönetim kayyımlığının bir koşulu olarak “idaresi kimseye ait olmayan mallar”dan söz etmektedir. İsviçre Medenî Kanununun bu maddeyi karşılayan 393 üncü maddesinde ise bunun yerine “zorunlu yönetimden yoksun mallar”dan söz edilmektedir. Bu deyim daha isabetli olduğundan yeni düzenlemede bu ifadeye yer verilmiştir.

Maddenin (1) numaralı bendinde, yürürlekteki hükmü aynen tekrarlamakla beraber, gaiplik kurumu ile karıştırmayı önlemek üzere, “gaip” sözcüğü yerine “uzun süreden beri bulunamama ve oturduğu yerde bilinememe” ifadesine yer verilmiştir.

Maddenin (2) numaralı bendinde “vekil” yerine maddenin amacına daha uygun olarak “temsilci” sözcüğü kullanılmak suretiyle yürürlükteki maddeden alınmıştır.

Maddenin (3) numaralı bendinde kaynak Kanuna uygun olarak yeniden kaleme alınmıştır.

Maddenin (4) numaralı bendinde bir kısım tüzel kişilerin sayılması yerine bütün tüzel kişileri kapsayacak şekilde kaleme alınmıştır. Buna göre herhangi bir tüzel kişi gerekli organlardan yoksun kalmışsa ve yönetimi başka bir yasal yolla sağlanamıyorsa yönetim kayyımı tayin edilebilecektir.

Maddenin (5) numaralı bendinde bir hayır işi veya genel yarar amacı için halktan toplanan para ve sair yardımın yönetilme veya harcama yolunun sağlanamaması hâlinde yönetim kayyımı atanması öngörülmüştür.

Bu konuda 2860 sayılı “Yardım Toplama Kanunu” mevcut olup, özel hü-kümler içermektedir. Özel hükmün bulunmadığı hâller de düşünülerek beşinci bent korunmuştur.»

‘Madde 358 - Madde, yürürlükteki Kanunun 377. madde-sini karşılamaktadır. Amaca uygun olmak üzere maddede “Yö-netim kayyımı” deyimine yer verildiği gibi “sulh mahkemesi” yerine de “sulh hâkimi” deyimi kullanılmıştır. Öte yandan dör-düncü bentte evvelce yalnız dernek ve vakıf (tesis) dan söz edilmiş iken, toplumun ihtiyaçları gözetilerek sendika ve ortaklıklar için de imkân öngörülmüştür. Başka hüküm değişikliği yoktur.’:

“II. Yönetim ihtiyacı

1. Kanun gereği

Madde 358 - Sulh hâkimi, gerekli yönetimden yoksun mallar için tedbir alır ve özellikle aşağıdaki hallerde bir yönetim kayyımı atar:

1. Bir kimse uzun süreden beri ortada bulunmaz ve bulunduğu yer de bilinmezse,

2. Vesayet altına alınması için yeterli bir sebep bulunmamakla beraber, bir kişi mal varlığını kendi başına yönetmek veya bunun için temsilci atamak gücünden yoksun ise,

3. Bir terekede mirasçılık hakları henüz belli olmamışsa veya ceninin yararları gerekli kılıyorsa,

4. Bir dernek, sendika, vakıf veya ortaklık gerekli organlardan yoksun kalmış ve yönetimi başka yoldan sağlanmışsa,

5. Bir hayır işi veya genel yarar amacı güden başka bir iş için toplanan yardımı yönetme veya harcama yolu sağlana-mamışsa.”

‘1) Terim ve ifade: Terimler Anayasa’ya ve yukarıki maddelere uygun duruma getirilmiş, ifade sadeleştirilmiş ve ayrıca bazı terim değişiklikleri yapılmıştır. Özellikle bu maddenin yürürlükteki metninin kenar başlığındaki (malların idaresi) terimi yerine, 376 ncı maddenin gerekçesinde açıklanan sebep-lerle (yönetim kayyımlığı) terimi ve (kanunî kayyım) terimi yerine de (yasa gereğince) terimi kabul edilmiştir; zira kayyım ilgilinin istemi üzerine atanmış olsa da yine sınırlı ve dar anlamda bir kanunî temsilci durumundadır. Bu sebeple (kanunî kayyım), (ihtiyarî kayyım) gibi terimler karışıklık doğuracaktır. Bundan başka maddenin birinci fıkrasındaki (mallar) terimi yerine, yukarıda 269 ncu maddenin gerekçesinde açıklanan sebeplerle (malvarlığı) terimi kullanılmıştır. (1) numaralı bentteki (gaip) tabiri yerine de 376 ncı maddenin gerekçesinde gösterilen sebeplerle (ortada bulunmaz) tabiri konulmuş; (2) numaralı bentte (malını) kelimesi yerine (malvarlığı); (3) numaralı bentte (ölüme bağlı haklar henüz taayyün etmemiş) ibaresi yerine (mirasçılık hakları henüz belli olmamış) ibaresi kullanılmıştır.

2) Biçim değişikliği; yoktur.

3) Kural değişikliği: 377 nci maddenin (4) numaralı bendinde (cemiyetin veya vakfın teşkilâtının) eksik olacağı ihtimali düşünülmüştür. Halbuki bu bendin asıl maksadı yalnız cemiyet veya vakfın değil, aynı zamanda şirketlerin de gerekli organlarından geçici bir süre için yoksun kalmaları durumunda yöne-timin bir kayyım aracılığıyla sağlanmasıdır. Bu sebeple (4) üncü bent, maksada ve İsviçre aslına uygun olarak düzeltilmiştir. (5) numaralı bentte (halktan toplanan paraların) ibaresinin yanlış yorumlanmaya elverişli olabileceği ve müesseselerden toplanacak paraların bunlara dahil olup olmayacağı hususunda bir tereddüt meydana getirebileceği gözönüne alınmış ve bu bendin gayesinin sadece paraların yönetimine inhisar etmeyip, para olsun veya eşya olsun her türlü yardımı amaç tuttuğu düşü-nülmüştür. Bu sebeple (halktan) kelimesi tamamen çıkarılmış ve (paraların) kelimesi yerine de (yardımların) kelimesi konul-muştur. Böylece her türlü yardım ve iane kavramı bu maddenin düzenleme çevresine girmektedir. Esasen İsviçre’li müellifler bu bendin yalnız (paranın idaresine) münhasır olmayıp her türlü yardım eşyasının idaresini de kapsadığını oybirliğiyle kabul etmektedirler. Maddede yapılmış olan bu esaslı terim değişikliklerine rağmen 377 nci maddenin özünde ve ruhunda bir kural değişikliği yoktur.’:

“II. Yönetim kayyımlığı.

1. Yasa gereğince.

Madde 377 - Bir malvarlığı yönetimsiz kalmışsa, vasilik makamı, gereken tedbirleri almakla, özellikle aşağıdaki durumlarda bir kayyım atamakla ödevlidir:

1- Bir kimse uzun süreden beri ortada bulunmaz ve yeri de bilinmezse;

2- Malvarlığını kendi başına yönetme veya bunun için bir temsilci atama gücünden yoksun olan bir kimseyi vasilik altına almağa da sebep yoksa;

3- Bir terekede mirasçılık hakları henüz belli olmamışsa veya dölütün çıkarlarını korumak için gerekliyse;

4- Bir dernek, ortaklık veya vakıf, gerekli örgenlerinden yoksun kalmış ve yönetimi başka yoldan sağlanamamışsa;

5- Bir iyilik işi veya genel yarar amacı güden başka bir iş için toplanan yardımın yönetme veya harcama yolu sağlana-mamışsa.”