• Adalet Komisyonu Raporu

     “Tasarının 688 inci maddesinin son fıkrasında yer alan ‘temlik edilebilir’, ibaresi ‘devredilebilir’, 696 ncı maddesinin son fıkrasındaki ‘temlik etmesi’ iba-resi ‘devretmesi’, ‘temlik edilmeyen’ ibaresi ‘devredilmeyen’, 703 üncü madde-sinin birinci fıkrasındaki ‘temliki’, ibaresi ‘devri’, şeklinde değiştirilmiştir.”



  • “1998 ve 1999 Tasarısı”ndaki Gerekçe

     “Madde 688 - Yürürlükteki kanunun 623 üncü maddesini karşılamaktadır. Yürürlükteki kanunda konu başlığında” Birden ziyade kimselerin bir şey üzerinde mülkiyeti" deyimi kullanılmıştır. Ancak, bu başlık, kurumu tam ifade etmemektedir. Bu sebeple, konu başlığı paylı mülkiyet ile elbirliği mülkiyetini daha iyi anlatacak şekilde “C.Birlikte mülkiyet” olarak değiştirilmiştir. Yürürlükteki maddenin kenar başlığında yer alan “I.Müşterek mülkiyet” deyimi yerine de “I.Paylı mülkiyet” deyimi konulmuştur. Öğreti ve uygulamada da “müşterek mülkiyet” yerine “paylı mülkiyet” deyimi kullanılmaktadır. İsviçre Medenî Kanununun “Birlikte mülkiyet” paylı mülkiyet türüne ilişkin 647-650 nci maddeleri 19 Aralık 1963 tarihli Kanunla esaslı bir şekilde değiştirilmiş ve bu değişiklikler 1 Ocak 1965 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu değişiklikler de gözönünde tutularak maddenin konu ve kenar başlıkları ile içeriği günün koşullarına uygun bir hale getirilmiştir. Paylı mülkiyet yeni bir düzenlemeye tâbi tutulduğu için, yürürlükteki maddenin “1. Hissedarlar arasındaki münasebetler” şeklindeki kenar başlığı “1. Genel kurallar” şeklinde değiştirilmiştir.

    Maddede hüküm değişikliği yapılmamış, sadece kaynak kanuna uygun olarak daha açık bir düzenlemeye gidilmiştir.”



  • “1984 Tasarısı”ndaki Gerekçe:

     

    ‘Madde 611 - Madde, yürürlükteki kanunun 623. madde-sini karşılamaktadır. Tasarıda 611-626.maddelerde, paylı mül-kiyet ile elbirliği mülkiyetinden oluşan “Birlikte Mülkiyet” dü-zenlenmektedir. Yürürlükteki kanunda bu husus başlıkda “C. Birden ziyade kimselerin bir şey üzerinde mülkiyeti” deyimiyle ifade edilmiştir. Ancak, bu başlık, müesseseyi tam ifade etmemektedir. Bu sebeple, genel başlık, her iki mülkiyet türünü daha iyi bir şekilde anlatacak tarzda “birlikte mülkiyet” olarak değiş-tirilmiştir. Yürürlükteki maddenin başlığında yer alan “I.Müş-terek mülkiyet” deyimi yerine de “I. Paylı mülkiyet” deyimi konulmuştur. Doktrin ve uygulamada da “Müşterek mülkiyet” yerine “Paylı mülkiyet” deyimi kullanılmaktadır. Kaynak İsviçre Medenî Kanununun “Birlikte mülkiyet”in paylı mülkiyet türüne ilişkin 647-650.maddeleri 19 Aralık 1963 tarihli Kanunla esaslı bir şekilde değiştirilmiş ve bu değişiklikler 1 Ocak 1965 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Tasarıda, kaynak kanunda yapı-lan bu değişiklikler de gözönünde tutularak Medenî Kanunun paylı mülkiyeti düzenleyen hükümlerinin büyük bir kısmı değiş-tirilerek, günün şartlarına uygun hâle getirilmiştir. Paylı mülkiyet yeni bir düzenlemeye tâbi tutulduğu için yürürlükteki maddenin “1. Hissedarlar arasındaki münasebetler” tarzındaki baş-lığı, “1. Genel kurallar” şeklinde değiştirilmiştir.

    Maddenin ilk üç fıkrasında hüküm değişikliği yapılmamış sadece kaynak kanuna uygun olarak daha açık bir düzenlemeye gidilmiştir.

    Ayrıca, maddeye dördüncü bir fıkra eklenmiş ve bununla, bir pay üzerinde başkası yararına rehin dışında bir sınırlı aynî hakkın kurulabilmesinin, diğer paydaşların haklarını ihlâl etmemesi şartına bağlı olduğu belirtilmiştir.’:

     

    C. Birlikte mülkiyet

    I. Paylı mülkiyet

    1. Genel kurallar

    Madde 611 - Paylı mülkiyette, birden çok kimse maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir.

    Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır.

    Paydaşlardan her biri kendi payı bakımından malikin haklarına sahip olur ve yükümlülükleri altına girer. Pay, temlik edilebilir, rehnedilebilir ve alacaklılar tarafından haczettirilebilir.

    Bir pay üzerinde başkası yararına rehin dışında sınırlı aynî bir hakkın kurulabilmesi, bunun diğer paydaşların haklarını ihlâl etmemesine bağlıdır.


  • “1971 Tasarısı”ndaki Gerekçe:

     

    ‘1) Terim ve ifade: 623 üncü maddenin bugünkü metninin kenar başlığı “Birden ziyade kimselerin bir şey üzerinde mülkiyeti” biçiminde olup, bu başlık hem uzun, hem de bir hukuk terimi olmaktan uzaktır. Buradaki başlık, Medenî Kanunun bu bahsindeki sisteme göre bir yandan 623-628 inci maddelerdeki “müşterek mülkiyeti” öte yandan da 629-631 inci maddelerdeki “iştirak halinde mülkiyeti” düzenleyen ve bütün bahsi içine alan genel bir başlık olduğu halde, bugünkü ifadesinde bu nokta gereği gibi anlaşılamamaktadır. Gerek müşterek ve gerek iştirak halindeki mülkiyette esas olan, birkaç kimsenin bir nesneye birlikte malik olmasıdır. Bu sebeple, kavramı daha iyi canlandırmak ve her iki çeşit mülkiyeti de kapsamak üzere başlık (birlikte mülkiyet hakları) olarak değiştirilmiştir. Böylece birlikte mülkiyet haklarının tek bir çeşit olmayıp, bir kaç türlü olduğu, kenar başlıktan hemen anlaşılmaktadır.

    İkinci kenar başlık, bugünkü metinde (müşterek mülkiyet) tir. (Müşterek) ve (iştirak) sözcükleri aynı kökten geldiği için, bir yanda “müşterek mülkiyet” öte yanda “iştirak halinde mülkiyet” kelime ve kavramları, özellikle yeni nesil tarafından birbirine karıştırılmaktadır. Bu nedenle Medenî Kanunun bu değişiklik ön tasarısı hazırlanırken Medenî Kanun Komisyonu bu iki terim üzerinde esaslı bir şekilde durarak bunları birbirin-den, hiç karışmıyacak biçimde, ayıracak terimler bulup koymayı gerekli saymıştır. Bu konuda yapılan çeşitli teklifler ara-sında (müşterek mülkiyet) için “paylı mülkiyet”; (iştirak ha-linde mülkiyet) karşılığı olarak da “ortak mülkiyet” terimleri üzerinde durmuştur. Böylece (müşterek mülkiyet) yerine “paylı mülkiyet” teriminin konulması uygun bulunmuştur. Zira birlikte mülkiyetin bu türünde, aşağıda görüleceği gibi maliklerden herbirinin payı, somut olarak bellidir ve paylı malik kendi payı üzerinde dilediği gibi tasarruf edebilir.

    (İştirak halinde mülkiyet) terimi çok sakıncalıdır; zira bankacılıkta ve ticaret hayatında, çoğu kez ana müessesenin, başka alanlardaki iştirakini ifade eder. İştirak halinde mülkiyet, Medenî Kanunumuza göre, mevcut bir ortaklıktan doğar. Meselâ eşler arasındaki mal ortaklığı, mirasçılar arasındaki miras ortaklığı veya adi şirketteki ortaklık gibi, kanun veya sözleşme gereği olarak bir ortaklık mevcut bulunmadıkça iştirak halinde mülkiyet de söz konusu olamaz. Bunun için, bu terimi karşılamak üzere (ortak mülkiyet) kelimesinin bir hukuk terimi olarak yerleştirilmesi uygun görülmüştür. Böylece ortak mülkiyete konu olan bir şey üzerinde payların kesin olarak ayrılmamış bulunduğu, mülkiyetin “ortaklaşa” olduğu daha iyi anlaşılmaktadır. Kısacası, gerek paylı mülkiyette, gerek ortak mülkiyette, birkaç kişinin birlikte mülkiyeti söz konusudur. Eğer o şey üzerinde paylar belirli ve tasarruf bakımından bağımsız ise, o zaman bu mülkiyet “paylı mülkiyet”tir; yok eğer birlikte mülkiyet, kanun veya sözleşme gereğince meydana gelen bir ortaklıktan doğan ve o şey üzerindeki paylar kesin olarak ayrılmamış bulunursa ve birlikte malikler o şeye toplu olarak malik olduklarından ve paylar üzerinde müstakil bir tasarruf söz konusu olamıyacağından, bu tür mülkiyet “ortak mülkiyet”tir.

    Maddenin üçüncü kenar başlığı bugünkü metinde “hissedarlar arasındaki münasebetler” biçimindedir. Oysa madde yalnız “hissedarlar” yani paydaşlar arasındaki ilişkiyi değil, paylı mülkiyetin ne demek olduğunu, niteliğini, payların durumunu ve nihayet paylı maliklerden herbirinin kendi payı üzerindeki hakkının kapsamını ve bu hakkın hukuk bakımından bağımsız olan niteliğini belirttiği için, bu başlık da değiştirilerek, “Niteliği ve paydaşların durumu” biçimine konulmuştur.

    2) Biçim değişikliği: Yürürlükteki metnin üçüncü fıkrası iki cümleden ibaret ise de Tasarı’da bu fıkra, cümlelerin birleştirilmesi suretiyle, aslında olduğu gibi daha açık bir duruma getirilmiştir.

    3) Hüküm değişikliği: Yürürlükteki metnin ikinci fıkrası “hissedarların şayi hisseleri birbirine müsavi olmak asıldır” şeklindedir. Oysa paydaşlar bu payların miktarını başka türlü saptayabilirler. Bu sebeple bu fıkraya, İsviçre aslında olduğu gibi “başka türlü saptanmamışsa” ibaresi eklenerek fıkra tamamlanmıştır. Başkaca bir kural değişikliği yoktur.’:

     

    C. Birlikte mülkiyet hakları

    I. Paylı mülkiyet

    1. Niteliği ve paydaşların durumu

    Madde 623 - Birden çok kimse, aralarında eylemli olarak bölünmemiş bulunan bir eşyaya, paydaş olarak malik ise onların bu eşyadaki mülkiyeti paylı mülkiyettir.

    Paylar, başka türlü saptanmamışsa, birbirine eşit sayılır.

    Paydaşlardan herbiri kendi payında mülkiyete ilişkin haklara sahip ve yükümlerle yükümlü olup, payını başkasına temlik veya rehin edebilir; alacaklıları da bu payı haczettirebilirler.”