«Tasarının 509 uncu maddesindeki «temlik etmesi» kelimesi «devretmesi» şeklinde değiştirilmiştir.»

 «Madde 509 - Yürürlükteki Kanunun 456 ncı maddesini karşılamaktadır.

«İvazsız» terimi yerine «karşılıksız» terimi; «iştira kıymeti» deyimi yerine de «satın alma değeri» terimi kullanılmıştır. Hüküm değişikliği yoktur.»

‘Madde 433 - Madde, yürürlükteki Kanunun 456. maddesini karşılamaktadır. «İvazsız» deyimi yerine «karşılıksız» deyimi «iştira kıymeti» deyimi yerine de «satın alma değeri» deyimi kullanılmıştır.

Yapılan sigortaların adı «hayat sigortaları» olduğu için maddenin başlığı da buna göre düzenlenmiştir.’:

«3. Hayat sigortaları

Madde 433 - Mirasbırakanın kendi ölümünde ödenmek üzere üçüncü kişi lehine hayat sigortası sözleşmesi yapması veya böyle bir kişiyi sonradan lehdar olarak tayin etmesi ya da sigortacıya karşı olan talep hakkını sağlararasında veya ölüme bağlı tasarrufla karşılıksız olarak üçüncü kişiye temlik etmesi hâlinde, sigorta alacağının mirasbırakanın ölümü zamanındaki satın alma değeri terekeye eklenir.»

‘1) Terim ve ifade: 454, 455, 456 ncı maddeler, tasarruf oranının hesaplanmasında göz önüne alınacak ve kalıta girecek veya kalıttan indirilecek şeyleri düzenlemektedir. Bu bakımdan her üç madde birbirine sıkı sıkıya bağlıdır ve zaten kanunda «III. tasarruf oranının hesaplanması» kenar başlığı altında birleş-tirilmiştir. Böylece «Borçların indirilmesi» kenar başlığını taşı-yan 454 üncü madde, kalıtın, mirasbırakanın ölümü zamanındaki değerine göre tasarruf oranının hesaplanacağı kuralını koyduktan sonra kalıttan indirilecek borç ve giderleri sapta-makta; 455 inci madde miras bırakanın ölüme bağlı olmıyarak, yani sağlıkta sonuç doğurmak üzere yapmış olduğu teberruların, tasarruf oranının hesabında, hangi nisbette kalıta eklenmesi gerektiğini göstermekte 456 ncı madde ise, mirasbırakanın kendi ölümü halinde ödenmek üzere başkası yararına yaptığı hayat sigortalarının hangi değerle kalıta ekleneceğini belirtmektedir. Böylece bu üç madde, tasarruf oranı hesaplanırken, kalıttan indirilecek ve kalıta eklenecek değerleri açıklamaktadır. Bu üç madde için bir tek gerekçe yazılmasının sebebi budur.

Bu maddelerde, yukarıki maddelerin gerekçesinde açıklanan sebeplerle ve o maddelere uygun olarak terimler düzel-tilmiş, ifade sadeleştirilmiştir. 454 üncü maddedeki «mütevveffa ile bir arada yaşıyan kimselerin bir aylık iaşe masrafı» deyimi yerine, İsviçre Medeni Kanununun bu maddeyi karşılayan maddesinin Almanca metninde olduğu gibi «ev halkının bir aylık geçim giderleri» denilmiştir; zira «iaşe» sadece yiyip içmeye ilişkin bir kavram olduğu halde «geçim», yeme, içme, giyinme ve barınma dahil olduğu halde, bütün geçim ihtiyaçlarını kapsayan bir kavramdır.

455. maddede, karşılıksız temlik ve bağışlamaları hatırlatan «teberrü» kelimesi yerinde görülmemiş, bunun yerine, Almanca metinde olduğu gibi, «kazandırma» terimi konulmuş-tur; zira «teberrü» genel olarak bağışlama veya iâne ve hatta sadaka verme anlamlarına gelmektedir. Oysa bu maddedeki kavram, bir kimsenin kendisine ait malvarlığından bir miktarını yalnız bağışlama kastiyle değil, başka herhangi bir sebeple diğer bir kimsenin malvarlığına,onun rızası ile, aktarması ve böylece o kimsenin malvarlığını çoğaltmasıdır; böylece diğerinin malvarlığında bir kazanma olduğundan buna «kazandırma» ve bu gibi işlemlere de «kazandırıcı işlem» demek, kavramın anlaşılması bakımından yerinde görülmüştür. Gerçi buna kısaca: «ka-zanç» demek de mümkündür; ancak bu kelime, genel olarak ticari kâr anlamına geldiğinden herhangi bir karışıklığa meydan vermemek için burada «kazandırma» teriminin bir hukuki islah olarak yerleştirilmesi Medenî Kanun Komisyonunca zorunlu görülmüştür. Çünkü esasen doktrinde ve birçok hukuki eserlerde bu terim çoktan beri kullanılmaktadır.

455. maddenin bu günkü kenar başlığındaki «ölüme bağlı olmayan» deyimi, Almancadaki «unter Lebenden» ve Fransız-ca’daki «entre vifs» terimleri karşılığı olarak kullanılmıştır. Bunların tam Türkçesi «sağlar arasında»dır. Oysa miras söz-leşmesi de, ölüme bağlı bir tasarruf olduğu halde sağlar arasında yapılmaktadır. Oysa bu, sağlar arası bir tasarruf değildir. Bu sebeple «sağlar arasındaki tasarruf» demek burada karışıklığa meydan verir. «ölüme bağlı olmayan» deyimi de, kişilerin sağ iken sonuç doğurmak üzere yapmış oldukları tasarrufları menfi bakımdan, yani ölümle birleşik olarak kullanmak gibi bir sa-kınca taşımaktadır. Bu sebeple Medeni Kanun Komisyonu, ölüme bağlı olan tasarrufların tersini belirtmek için 455. maddenin kenar başlığında «sağlıkta sonuç doğuran» deyiminin teknik bir hukuki terim olarak kullanılmasını ve kanuna yerleştirilmesini uygun bulmuştur.

456. maddeye gelince; bu maddede bazı terim değişiklikleri yapılarak ifade yukarki maddelere uydurulmuş, ayrıca mad-dedeki «iştira kıymeti» yerine sigorta hukukunda zaten kullanılmakta bulunan «cayma değeri» konulmuştur; zira buradaki «iştira kıymeti»ninden maksat, yaptırmış olduğu sigortadan cayan bir kimsenin sigortacıdan yasaya göre, alabileceği para miktarıdır. Bu sebeple buna «alım değeri» veya «iştira kıymeti» demek karışıklıklara ve duraksamalara meydan verebilir. Bu sebeple Medenî Kanun Komisyonu bu maddede «cayma değeri» terimini kabul etmiştir.

2) Biçim değişikliği, yoktur. Her üç madde, yürürlükteki metinde, fıkralar bakımından ne biçimde ise, tasarıda da aynı biçimdedir.

3) Hüküm değişikliği, yoktur.’:

«III. Tasarruf oranının hesaplanması

1. Borçların indirilmesi

Madde 454 - Tasarruf oranı, kalıtın, mirasbırakanın ölü-mü günündeki değerine göre hesaplanır.

Hesap yapılırken, mirasbırakanın borçları, cenaze giderleri, kalıtın mühürlenmesi ve defterinin tutulması için yapılan giderler ve ev halkının üç aylık geçim giderleri kalıttan indirilir.

2. Sağlıkta sonuç doğuran kazandırmaların eklenmesi

Madde 455 - Mirasbırakanın sağlığında mirasçılarına veya başkasına kendi malvarlığından yapmış olduğu kazandırmalar, indirim davasına konu oldukları ölçüde, kalıta eklenir.

3. Hayat sigortasının eklenmesi

Madde 456 - Mirasbırakanın ölümünde ödenmek üzere, sağlığında sonuç doğuran veya kendisince ölüme bağlı bir tasarrufla başkası yararına tesis veya sağlığında başkasına karşılıksız olarak devirolunan hayat sigortası ancak ölüm zamanındaki cayma değeri ile kalıta eklenir.»