-
«1998 Tasarısı»ndaki Gerekçe
«Madde 1 - Yürürlükteki Kanunun 1 inci maddesini karşılamaktadır.
Madde olduğu gibi korunmuş fakat gerek amaç ve içeriğini daha iyi ifade etmesi bakımından, gerek dilinin daha anlaşılır bir hâle getirilmesi yönünden yeniden kaleme alınmıştır.
Maddenin kenar başlığı “Kanunu Medenînin Tatbiki” şeklindedir. Bu kenar başlık madenin uygulama alanıyla uyumlu değildir. Çünkü, madde sadece Medenî Kanunun uygulanmasını düzenleyen bir madde olmayıp genel olarak hukukun kaynaklarını düzenlemektedir. Maddede sayılan kaynaklar medenî hukukta oldu-ğu kadar, özel hukukun diğer dallarında da geçerli olan kaynaklardır. Bu sebeple, maddenin kenar başlığı “Hukukun uygulanması ve kaynakları” şeklinde değiştiril-miştir.
Yürürlükteki maddede yer alan “lâfziyle veya ruhiyle” sözcükleri yerine daha anlaşılır bir ifadeyle “sözüyle ve özüyle”, “temas ettiği” deyimi yerine “değindiği”; “vâzıı kanun” yerine “kanun koyucu”; “vâzedecek” yerine “koyacak” sözcükleri kullanılmıştır.
Maddenin üçüncü fıkrası “Hakim, karar verirken bilimsel görüşlerden ve yargı kararlarından yararlanır.” şeklinde daha arı bir Türkçe ile kaleme alınmış, daha anlaşılır hâle getirilmiştir.»
-
«1999 Tasarısı»ndaki Gerekçe
«.... Hakim kanunu hem sözü hem de özüyle birlikte ele alarak uygulayacaktır. Sadece sözüyle veya sadece özüyle uygulaması söz konusu olmayacaktır.....»
-
«1984 Tasarısı»ndaki Gerekçe
‘Madde 1 - Madde, yürürlükteki Kanunun 1. maddesini karşılamaktadır. Hüküm değişikliği yoktur. Fıkra düzeni ve ifa- de, kaynak İsviçre Medeni Kanununa uygun hâle getirilmiştir.’:
BAŞLANGIÇ
«A. Medeni hukukun uygulanması ve kaynakları
Madde 1 - Kanun, sözüyle veya ruhuyla dokunduğu bütün konularda uygulanır.
Kanunda uygulanabilir bir hüküm yoksa, hâkim, töre hukukuna göre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir.
Hâkim, karar verirken bilimsel görüşlerden ve mah-keme içtihatlarından yararlanır.»
-
«1971 Tasarısı»ndaki Gerekçe
‘1) İfade ve terimler: Maddenin metni bugünkü Anayasa- mızda kullanılmış olan terimlerden yararlanılarak tedvin edilmiştir.
2) Biçim değişikliği: Bu maddenin birinci fıkrası, ayrı ayrı iki fıkra haline konulmuştur. Çünkü her fıkrada ayrı bir hüküm düzenlenmiş bulunmaktadır.
3) Hüküm değişikliği: Maddede hüküm değişikliği yoktur. Yalnız kenar başlık aslında olduğu gibi (Medenî Hukukun Kaynakları) şekline kanunun tatbiki) denilmektedir. Halbuki bu madde yalnız medenî kanunun uygulanmasından değil, onun kaynaklarından bahsetmektedir. Bu kaynaklar : 1) Kanun, 2) Töre (örf ve âdet), 3) Bilimsel içtihatlar (doktrin) ve nihayet 4) Yargısal kararlardır. Bütün bunlar medenî hukukun kaynaklarını teşkil ettiği için kenar başlık buna göre ve aslına uygun olarak düzeltilmiştir.’:
BAŞLANGIÇ
«A. Medeni hukukun kaynakları
Madde 1 - Kanun sözüyle ve özüyle dokunduğu bütün konularda uygulanır.
Yasada konuyla ilgili bir kural yoksa, yargıç, töre de yoksa, kendisi kanunkoyucu olsaydı o konu için nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir.
Yargıç, yargılarında bilimsel içtihatlardan ve yargısal kararlardan yararlanır.»