-
Adalet Komisyonu Raporu
«Tasarının 282 nci maddesinin ikinci fıkrasında “soybağı” kelimesinden sonra yer alan “;” “,” olarak değiştirilmiştir.»
-
«1998 ve 1999 Tasarısı»ndaki Gerekçe
Yürürlükteki Medenî Kanunun Aile Hukuku Kitabının İkinci Kısmının başlığı “Hısımlar” olduğu hâlde, kaynak İsviçre Medenî Kanununda aynı kısımda “Hısımlık” terimi kullanılmaktadır. Kaynağa uygun bir şekilde bu ifade tercih edilmiştir. “Hısımlık” terimi, yürürlükteki metne nazaran daha yerindedir; çünkü Kanun bu kısımda “hısımlar”dan ziyade, hısımlığın nasıl doğacağını veya kurulacağını ve hısımlık ilişkisinin hukukî sonuçlarını düzenlemektedir.
İkinci Kısmın Birinci Bölümünün başlığı da, yürürlükteki metinde kullanılan “Nesebi Sahih Çocuklar” yerine, “Soybağının Kurulması” şeklinde değiş-tirilmiştir. Nitekim kaynak İsviçre Medenî Kanunu da 1 Ocak 1978 tarihi itibarıyla yürürlükte olan 25 Haziran 1976 tarihli değişiklikten sonra, bu bölümde aynı başlığı kullanmaktadır. Birinci Bölüm, “Genel Hükümler”, “Kocanın Babalığı”, “Tanıma ve Babalık Hükmü”, “Evlât Edinme”, “Soybağının Hükümleri”, “Velâyet” ve “Çocuk Malları” olmak üzere yedi “Ayırım” şeklinde düzenlenmiştir. İkinci Kısmın İkinci Bölümü ise “Aile” başlığı altında, “Nafaka Yükümlülüğü”, “Ev Reisliği” ve “Aile Malları”na ayrılmıştır. Belirtmek gerekir ki, aynen İsviçre’de yapılan 1976 tarihli değişiklikte olduğu gibi ve çağdaş hukuk anlayışının gereklerine uygun olarak, sahih nesep ve gayrisahih nesep ayırımına son veren bu sistematikte, yürürlükteki metne nazaran önemli farklılıklar sözkonusudur. Böy-lece yürürlükteki metinde yer alan “Nesebi Sahih Çocuklar” (Yedinci Bab) ve “Nesebi Sahih Olmayan Çocuk” (Sekizinci Bab) şeklindeki bölümleme, bu Kı-sımda yer almamakta; “Kocanın Babalığı” hakkında hükümler getiren İkinci Ayırımında evliliğe dayalı “babalık karinesi” ile bunun sonuçları düzenlendikten hemen sonra, “sonradan evlenme” sayesinde evlilik içinde doğan çocuklara ilişkin hükümlere kendiliğinden tâbi olma (yani koca ile çocuk arasında soybağının kurulması; “kocanın babalığı”nın bu sayede hukuken kabullenilmesi) olanağı da yer almakta ve yürürlükteki Kanunun İkinci Faslında olduğu gibi “Nesebin Tas-hihi” şeklinde bir başlık altında bağımsız bir ayırıma yer verilmemektedir. Bu bölümün “Genel Hükümler” başlıklı Birinci Ayırımı ise yürürlükteki Kanunda yoktur.
«Madde 282 - Yürürlükteki Kanunda mevcut olmayan bu madde yazılırken, kaynak İsviçre Medenî Kanununda yapılan 1976 tarihli değişiklik örnek alınmıştır (md.252). Hüküm, çocuk ile ana ve baba arasındaki soybağının hukuken nasıl kurulacağını düzenleyen ve ayrıca evlât edinen ile evlât edinilen arasında da sözleşmeden doğan bir soybağının kurulabileceğine işaret eden, genel bir giriş hükmüdür.
Maddenin birinci fıkrası, aslında doğal ve hukukî bir gerçeği dile getirmekle birlikte, bir medenî kanunun soybağını düzenleyen hükümlerinde, çocuk ile baba arasında olduğu gibi, çocuk ile ana arasındaki soybağının da nasıl kurulduğunu açıklayan bir hükmün bulunması gerekliliğini yerine getirmektedir. Maddenin kenar başlığı da zaten “Genel olarak soybağının kurulması”dır ve bu genel hükümde, çocuk ile baba arasındaki soybağının nasıl kurulduğu meselesinden önce, çocuk ile ana arasındaki soybağının nasıl kurulduğu meselesinin açıklanması uygun görülmüştür. Böylece birinci fıkra, “çocuğun anası, onu doğuran kadındır” şeklindeki doğal hukuk ilkesinin Kanunun soybağına ilişkin hükümlerinin en başında açıkça ifade edilmesini sağlamaktadır. Bu ilke, yürürlükteki Kanunda, “sahih olmayan nesep” açısından 290 ıncı maddede zikredilmektedir.
İkinci fıkrada, çocuk ile baba arasındaki soybağının kurulmasını sağlayan hukukî olaylar sayılmaktadır. Buna göre, çocuk ile babası arasındaki soybağının hukuken doğmasına veya kurulmasına kaynaklık eden hukukî olaylar, seçenek olarak, evlilik, tanıma veya hâkim kararıdır. Fıkradaki “evlilik” terimi, hem çocuğun doğduğu sırada ana ile baba (veya babalığı karine olarak kabul edilen koca) arasında mevcut olan evliliği, hem de çocuk doğduktan sonra ana ve baba arasında yapılan evliliği kapsamakta ve “Kocanın Babalığı” başlığını taşıyan İkinci Ayırımda düzenlenmektedir. Baba ile çocuk arasında soybağının kurulmasını sağlayan diğer hukuki olaylar, bir başka ifadeyle tanıma ve hâkim kararı (babalık hükmü) ise Üçüncü Ayırımda düzenlenmektedir.
Maddenin üçüncü fıkrasında ise, sözleşmeden doğan (akdî) soybağının kurulmasını sağlayan “evlât edinme”, soybağının kurulmasını sağlayan bir başka kaynak olarak zikredilmektedir. Evlât edinmeye ilişkin hükümler, Dördüncü Ayırımda yer almaktadır.»