“Tasarının 748 inci maddesinin birinci fıkrasındaki ”sapan yolu", ibaresi uygulamada tereddütlere neden olacağı düşünülerek metinden çıkarılmıştır.“

 “Madde 748 - Maddenin birinci ve ikinci fıkrasını karşılayan hükümler yürürlükteki kanunumuzda mevcut değildir. Bu fıkralarda, İsviçre Medenî Kanu-nunun 695 inci maddesi gözönünde tutularak zorunlu geçit dışında kalan geçici nitelikte geçitler ile kırsal alanlarda ihtiyaç duyulan diğer geçitlerin özel kanun hükümleri ile düzenleneceği, özel kanun hükmü yoksa yerel âdetin uygulanacağı belirtilmiştir. 1984 tarihli Öntasarıdan alınan maddenin ikinci fıkrasında sayılan örneklere, 1971 tarihli tasarıda da aynı maddede sayılmış bazı örnekler de eklenmiştir.

Maddenin üçüncü fıkrası yürürlükteki kanunun 672 nci maddesini karşılamaktadır. Ancak bu fıkra 672 nci maddenin aslı olan İsviçre Medenî Kanununun 696 ncı maddesi gözönünde tutulmak suretiyle yeniden kaleme alınmıştır. Bu fıkra ile doğrudan doğruya kanundan kaynaklanan geçit haklarının tescilsiz olarak doğduğu kabul edilmiştir. Bunlar arasında sürekli nitelikte olanların ise tapu kütüğünün beyanlar sütununda gösterilmesi öngörülmüştür.”

‘Madde 667 - Maddenin birinci ve ikinci fıkralarını kar-şılayan bir hüküm yürürlükteki kanunda yoktur. Bu fıkralarda kaynak İsviçre Medenî Kanununun 695. maddesi gözönünde tutularak zorunlu geçit dışında kalan geçici nitelikte geçitler ile kırsal alanlarda ihtiyaç duyulan diğer geçitlerin özel kanun hükümleri ile düzenleneceği, özel kanun hükmü yoksa mahalli âdetin uygulanacağı belirtilmiştir.

Yürürlükteki kanunun 672. maddesini karşılayan üçüncü fıkra kaynak İsviçre Medeni Kanununun 696. maddesine uygun olarak yeniden düzenlenmiştir.’:

“b. Diğer geçit hakları

Madde 667 - Taşınmaz malikinin taşınmazını işletme veya iyileştirme ya da taşınmazı üzerinde yapı yapma amacıyla komşu taşınmaza geçici olarak girme hakkı ile tarla yolu, hayvan sulama yolu, kış geçidi ve diğer bunlara benzer geçitler özel kanun hükümlerine tâbidir.

Özel kanun hükmü yoksa mahallî âdet uygulanır.

Kanunda doğan geçit hakları tapu kütüğüne tescil olunmaz. Ancak, bunlardan sürekli nitelikte olanlar beyanlar sü-tununa yazılır.”

‘1) Terim ve İfade: Yürürlükteki metinde bu maddenin kenar başlığı (mürür hakkının tescili) dir. Oysa, aşağıda belirtileceği gibi bu maddenin amacı sadece tescil değil, 671 inci maddede düzenlenmiş olan gerekli geçit dışındaki geçit haklarının nasıl düzenleneceğini göstermektedir. Bu nedenle kenar başlık değiştirilerek (başka geçit hakları) biçimine konulmuş-tur. Ayrıca madde yukarıki maddelere ve terimlere uygun bir ifadeye bağlanmışır.

2) Biçim değişikliği: Bu madde aşağıda açıklanan sebep-lerle yeniden yazılmış olduğundan ve iki bağımsız kuralı kapsadığından, iki fıkraya ayrılmıştır.

3) Hüküm değişikliği: Yürürlükteki metinde 672 nci maddenin bugün için uygulanması ancak yükümlenim haklarında söz konusu olabilir; bu hakların kurulması için zaten tapu kütüğüne tescil şart olup bu durum yüklenim (irtifak) hakları bahsinde esasen düzenlenmiş bulunmaktadır; bu 672 nci madde ise, komşuluk hukuku bahsinde ayrı bir kural koymuştur. Bu madde İsviçre Medenî Kanununun 696 ncı maddesini karşılamakta ve aynı kanunun 695 inci maddesi ile ilgili bulunmaktadır. Oysa sözü edilen 695 inci madde bizim Medenî Kanunumuza alınmamış ve böylece 672 nci maddenin koymuş olduğu kural açıkta ve uygulamasız kalmıştır. Bu gediği doldurmak için İsviçre Medenî Kanununun 695 inci maddesi ülkemizin hukukî ve sosyal durumuna uygun bir biçime konularak alınmış ve madde numaralarının değiştirilmesi için, 672 nci maddeye eklenmiştir. Böylece yeniden kaleme alınmış bulunan 672 nci maddenin birinci fıkrası, özel yasa kurallarına yollama yapmakta, ikinci fıkrası ise tescil konusunu çözüme bağlamaktadır.

Gerçi bizde, yukarıki maddenin birinci fıkrasında sayılan geçit türleri hakkında bugün ayrıntılı yasa kuralları yoksa da, bunların gelecekte konulması ve boşluğun tamamlanması zo-runludur.’:

“b) Başka geçit hakları

Madde 672 - Bir taşınmaz malikinin onu işletmesi veya iyileştirmesi veya onun üzerinde yapı yapması için komşu taşınmaza girme hakkı ve bundan başka, sapan yolu, hayvan sulama yolu, kış geçidi, tarla yolu, tomruk kaydırma yol ve oluğu ve bunlara benzer geçitler özel yasa kurallarına bağlıdır.

Böylece doğrudan doğruya yasa gereği olarak kurulan ge- çit hakları, tapu kütüğüne tescil olunmaksızın doğar; ancak bu geçit hakları sürekli nitelikte ise, tapu kütüğüne tescil olunur.”