Alacaklının, borçlunun hacizli taşınmazlarının satışını isteme süresi ‘bir yıl’dır (İİK.m. 106/I).

Satışı istenecek taşınmaz; borçlunun ‘müşterek (paylı) mülkiyet hükümlerine tabi’ (TMK.m.688) bir taşınmazı (taşınmazdaki hissesi) olabileceği gibi, ‘iştirak halinde (elbirliği mülkiyeti) hükümlerine tabi’ (TMK.m.701) bir taşınmazı (taşınmazdaki hissesi) de olabilir. Her iki durumda da, ‘satış isteme süresi’ bir yıldır. Bu süre ‘zaman aşımı süresi’ olmayıp ‘hak düşürücü süre’dir.

“Haczedilen müşterek (paylı) mülkiyet hissesi” doğrudan doğruya satılabilirken(yani; alacaklının bu hisseye haciz koyduktan sonra, kıymet takdiri yaptırıp, satış talebinde bulunması mümkünken)[1] (TMK.m.688/III), “haczedilen iştirak halinde mülkiyet hissesi”nin doğrudan doğruya satış talebinde bulunmak suretiyle satışı mümkün değildir. Haczedilen iştirak (elbirliği) halinde mülkiyet hissesi İİK.’nun 121. maddesine göre satılabilir (paraya çevrilebilir). Alacaklının, ‘borçlunun haczedilmiş olan iştirak (elbirliği) halindeki mülkiyet hissesinin satılmasını’ istemesi halinde, icra müdürü, “satışın nasıl yapılacağını” icra mahkemesinden sorar (İİK.m.121/I).[2]

Bunun üzerine, icra hukuk mahkemesi –uygulamada çok kez olduğu gibi- alacaklılara “ortaklığın giderilmesi davası” (TMK. m. 651/III; 703/II) açmasını bildirir. Bu kararı veren bazı mahkemeler ayrıca alacaklıya ‘bu davayı açması için yetki (belgesi)’ de vermektedirler. Bazı mahkemeler ise, kararlarında alacaklıya böyle bir yetki (belgesi) vermemektedirler. Bu durumda, alacaklılar icra müdürlüğüne başvurup, İİK.’nun 94. maddesine dayanarak ondan ‘yeki belgesi’ alarak bu davayı açmaktadırlar. Bu nedenle, Yargıtay’ın kimi kararlarında[3] “icra mahkemesinden alınan yetki belgesine dayanılarak açılan ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davası”ndan, kimi kararlarında ise “icra müdürlüğünden alınan yetki belgesiyle açılan ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davası”ndan bahsedilmektedir. Yüksek mahkeme, kimi kararlarında[4] ise açıkça “icra müdürlüğünden alınan yetki belgesi ile ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davası açılamayacağını” belirtmiştir.

Alacaklı, ister “icra müdürlüğünden aldığı yetki belgesine dayanarak” ister “icra hukuk mahkemesinden aldığı yetki belgesine dayanarak” –İİK. m. 121- ‘borçlunun iştirak(elbirliği) halindeki mülkiyet hissesi’ hakkında ortaklığın giderilmesi davası açsın, ‘bu davayı açtığı tarihte’ satış istemiş sayılır yani satış isteme süresini kesmiş olur.[5] [6]

Sulh hukuk mahkemesince verilen ‘satış suretiyle ortaklığın giderilmesi kararı’nın kesinleşmesinden itibaren, taşınmazlarda ‘bir yıl’, taşınırlarda ‘altı ay’ içinde (İİK. m. 106/I) ‘kıymet takdiri ve satış’ isteyen alacaklı, bu suretle haczin düşmesini önlemiş olur… [7]

Uygulamada “satışın nasıl yapılacağı” sorulan icra hukuk mahkemeleri; kimi kez “ ‘alacaklılara, ortaklığın giderilmesi’ (izale-i şüyu) davası açmaya yöneltmek” yerine kimi kez “ ‘iştirak halinde(elbirliği) mülkiyetinin müşterek(paylı) mülkiyete dönüştürülmesi davası’ (TMK.m.644) açmak konusunda yetkilendirilmektedirler. Her ne kadar, TMK. m. 644’de “ bir mirasçının, diğer mirasçılara karşı böyle bir dava açabileceği” öngörülmüşse de uygulamada, Yargıtay’ımızın “ elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi davalarını mirasçılar ve mirasçılar dışında alacaklıların İİK. m. 121 uyarınca icra hakimliğinden yetki belgesi almak kaydıyla açabileceği” doğrultusundaki içtihadı uyarınca,[8] İİK.m.121’de açıkça öngörülmemiş olmakla beraber, hukuk hayatımıza 14.11.1990 tarihinde girmiş bulunan[9] bu düzenleme (önceki MK. m. 584/a; yeni TMK.m.644) uyarınca, icra hukuk mahkemesi alacaklıya “elbirliği (iştirak halinde) mülkiyetin, paylı mülkiyete dönüştürülmesi davası” açmak üzere ‘yetki’ (belgesi) verebilir. Alacaklı, icra hukuk mahkemesinin bu kararı üzerine –taşınmazın tapu kaydına haciz koyduğu tarihten itibaren ‘bir yıl’ içinde- sulh hukuk mahkemesinde bu davayı açtığı taktirde ‘satış istemiş’ sayılır yani, satış isteme süresini kesmiş olur. Bu davanın lehine sonuçlanması (ve kararın kesinleşmesi) üzerine alacaklı, taşınmazlarda ‘bir yıl’, taşınırlarda ‘altı ay’ içinde (İİK. m. 106/I) masraflarını yatırarak, paylı (müşterek) mülkiyete konu haline gelmiş olan taşınmazın ‘kıymet takdirinin yapılması’ ve  ‘satışını’ isteyebilir aksi takdirde konulan haciz düşer.[10] Çünkü, “ortaklığın giderilmesi davası”nın devamı sırasında nasıl ‘satış isteme süresi’ işlemiyorsa, “elbirliği (iştirak halindeki) mülkiyetin, paylı(müşterek) mülkiyete dönüştürülmesi davası” (TMK.m.644) sırasında da, satış isteme süresi işlemez.