Uygulamada icra ve iflâs hukukunun tartışılan yönleri-

Uygulamada İcra ve İflâs Hukukunun Tartışılan Yönleri (İcra ve İflâs Hukukuna İlişkin, Doğru Bilinen Yanlışlar)

1) Borçlu tarafından senet altındaki imzanın inkar edilmesi halinde, ‘borçlu’ mu (imzanın kendisine ait olmadığını) ispat edecek, yoksa ‘alacaklı’ mı “imzanın borçluya ait olduğunu”  ispat edecektir?

2) Takip alacaklısı hakkında “resmi belgede sahtecilik suçu”ndan dolayı verilen mahkumiyet kararının kesinleşmiş olması (TBK.m. 74) – Borçlu tarafından açılmış olan  “menfi tespit davası”nın kazanılmış olması (İİK.m. 72) – Borçlunun malları üzerine konulmuş olan hacizlerin kaldırılması.[1]

3) Takip dayanağı senet aslının, icra takibinden sonra kaybedilmesi halinde, takibin akıbeti ne olacaktır? Alacaklı bu takibe devam edebilecek midir? Nasıl? Yoksa, artık bu takibe devam etme imkanı ortadan kalacak mıdır? Alacaklı, senette var ol-duğunu iddia ettiği alacağını borçludan talep etme imkanını kaybetmişse, bu alacağını kimden ve nasıl talep edecektir?[2]

4) Bütün ‘şekil koşulları’nı (unsurlarını) içerdiği için geçerli olan bir bononun, vade tarihinden üç yıl geçtikten sonra genel haciz yolu ile takip konusu yapılıp, borçluya/borçlulara ‘örnek: 7’ ödeme emri gönderilmesi üzerine, borçlunun/borçluların senetteki imzalarını inkar etmeksizin ‘senedin zamanaşımına uğradığını’ ileri sürerek 

b o r c a  i t i r a z d a  bulunmaları halinde, alacaklı İcra Hukuk Mahkemesine başvurarak “itirazın kesin olarak kaldırılmasına (İİK. m. 68) karar verilmesini” isteyebilir mi?[3]

5) İcra Hukuk Mahkemesince verilen “ihalenin feshi talebinin reddine” ilişkin kararın kesinleşmesinden sonra, yapılan ihalede alacağına mahsuben dava konusu taşınmazı (meskeni) mahsuben satın almış (ve tapuda adına tescil ettirmiş) olan alacaklı bankaya karşı, taşınmaz maliki-borçlu “kesinleşmiş olan ihalenin yolsuz olduğu” g e r e k ç e s i y l e, ‘tapu iptali ve tescil davası’ (TMK. m. 1024) açabilir mi? nasıl? [4]

6) Uygulamada “mücerretlik (soyutluk) ilkesi” ve “hayatın olağan akışı” kav-ramlarının düşündürdükleri[5]

7) Süreli ipoteklerde, alacaklı “bu süre dolduktan sonra” mı, yoksa “süre dolmadan” mı icra takibi yapabilir?[6]

8) (“Paraların bankalara ve mal sandıklarına yatırılması” başlıklı Harçlar Kanunu’nun 36/I, II maddelerini iptal eden)  Anayasa Mahkemesi’nin 04.05.2023 T. ve E:48, K: 72 sayılı kararının düşündürdükleri…[7]

9) Avukatın “özen yükümlülüğü” (Av. K. m. 34; TBK.m.506/III) ve “görevi kötüye kullanma suçu” (TCK.m.257/2)[8] nun düşündürdükleri……..

10) “Yukarıya doğru aşırı oransızlık” (İİK m.280) sebebiyle açılan tasarrufun iptali davasının düşündürdükleri[9]…………

11) “Ödeme emri”nin, “takip talebi”ne uygun düzenlenmemiş olmasının doğur-duğu sonuçlar (İİK.58/II-4; 60/II-1; İİK.Yön. 20/III, c: 2)[10]

12) İcra müdürü, icra dosyasında verdiği herhangi bir kararından dönebilir mi?[11]

13) Tasarrufun iptali davalarında “tasarrufun iptaline karar verilmesi” konu-sunda ortaya çıkan bazı sorunlar[12]:

- Mahkemece, tasarrufun iptali davası sonucunda karar verilebilmesi için, alacaklı tarafından takip konusu yapılmış olan alacağın da kesinleşmiş olması gerekir mi?

- Yapıldığı sırada borçlu aleyhine ivazlar arasında açık bir nispetsizlik bulunan akitlerin, hangi durumlarda “tasarrufun iptaline”  karar verilebileceği ?

- Davalı-üçüncü kişinin, ‘borçlunun mal kaçırma kasdını bildiği veya bilebilecek konumda bulunduğu’ durumlarda açılacak tasarrufun iptali davalarında, mahkemece hangi koşullarda tasarrufun iptaline karar verilebileceği ?

14) Borçlunun, tasarrufun iptali davasına konu olabilen tasarrufları[13]

- Tasarrufun iptali davalarında, davacının, davalı-borçludaki alacağının ‘gerçek bir alacak olması’ zorunlu mudur?

- ‘Muvazaalı işlemler’ hakkında tasarrufun iptali davası açılabilir mi?

- Bir tasarrufun, tasarrufun iptali davasına konu olabilmesi için tasarrufun, ‘davacı-alacaklının alacağının doğumundan sonra’ yapılmış olması gerekir mi?

- “Borçlu” ile –dava konusu taşınmazı/taşınırı- ondan satın almış olan “üçüncü kişi” arasında ‘organik bağ’ bulunması, tasarrufun iptaline neden olur mu?

- Borçlunu yaptığı hangi tasarruflar, ‘hayatın olağan akışına aykırı olduğu’ gerekçesiyle iptal olunabilir?[14]

- “Borçlu” ile işlemde bulunmuş olan “üçüncü kişilerin” ‘aynı sektörde (iş kolunda) faaliyet gösteriyor olmaları’, yapılan tasarrufların iptaline neden olur mu?

- Tasarrufun iptali davalarında, borçlu ile işlemde bulunmuş olan davalı-üçüncü kişinin ‘dava konusu taşınmazları/taşınırları satın alabilecek parasal (mali) güce sahip olup olmadığı’ ya da ‘borçluya borç para verdiğini iddia ederek icra takibinde bulunmuş olan davacı-alacaklının, borçluya gerçekten bu miktar parayı borç verebilecek parasal (mali) gücü bulunup bulunmadığı’ mahkemece araştırılabilir mi?

- Tasarrufun iptali davası ‘hangi sürede’ açılabilir?

-Tasarrufun iptali davalarında, hangi koşullarda “teminat karşılığında” veya “teminatsız”  ‘ihtiyati haciz kararı’ verilebilir ?

15) Tasarrufun iptali davasını açma hakkı kötüye kullanılabilir mi? Tasarrufun iptali davasını açma hakkının kötüye kullanılmış olmasının yaptırımı nedir?[15]

16) Bir eşin, diğer eşin onayı olmadan “aile konutunu başkasına devredemeye-ceği”ne ya da “aile konutu üzerinde ipotek kuramayacağı”na dair TMK. m.194/I’deki kısıtlama (yasak), cebri icra yolu ile (İİK. m.148 vd.) takipte yapılan ihaleleri (İİK.m.134) de kapsar mı? (TMK m.194/I)[16]

17) Tasarrufun iptali davalarında “iptal sebebi olabilen hususlar; Tasarrufun iptali davalarında “tapuda gösterilen satış bedeli ile taşınmazın rayiç değeri arasında fahiş fark bulunması” koşulu ile “mesken niteliğindeki (haczi kabil olmayan) taşınmazlar hakkında tasarrufun iptali davasının açılamayacağı” koşulunun uygulamada yarattığı sorunlar[17]

18) Tasarrufun iptali davalarında “yetki itirazı”nda bulunma şekli[18]

19) “Taşınır rehninin (aracın) ilamsız takip yolu ile paraya çevrilmesi” ne ilişkin takipte alacaklı, ‘on beş günlük ödeme süresi’ geçmeden ‘rehinli taşınırın (aracın) satılmasını’ isteyebilir mi?[19]

20) Tasarrufun iptali davası (İİK. m. 277 vd.)  ve itirazın iptali davası (İİK. m. 67) sırasında konulan  “ihtiyati haciz”  ne zaman ve nasıl kesin hacze dönüşür?[20]

21) Alacak miktarı -yazı ile- “yabancı para” olarak yazılmış/ifade edilmiş olan bir kambiyo senedinin, alacak miktarını matbu olarak belirten ön yüzündeki “TL”, “…Türk Lirası” kelimelerinin sadece çizilmiş olması yeterli midir? Yoksa ayrıca bu çizilmenin keşideci tarafından imza (paraf) edilmiş olması da (HMK.m.207) zorunlu mudur?[21]

22) Yargıtay’ın İİK.’nun 72., 67. 94., TTK.’nun 676. ve Anayasa Mahkeme-si’nin, Anayasa’nın 36. maddesine ilişkin son içtihatları.[22]

- Borçlunun, ‘menfi tespit davası’ açmasından sonra, alacaklı ‘itirazın iptali davası’ açabilir mi? Bu davayı açmakta ‘hukuki yararı’ var mıdır? Menfi tespit davasında verilen hüküm ile, davacı-alacaklı ilamsız takibin devamını sağlayabilir mi?

- Alacaklının ‘itirazın iptali davası’ açmasından sonra, borçlu ‘menfi tespit davası’ açabilir mi?  Bu davayı açmakta ‘hukuki yararı’ var mıdır?

- İcra emrinin iptali talebiyle yapılan şikayet başvurusunda, icra hukuk mahkemesince “şikayet dilekçesi” karşı tarafa tebliğ edilmeden dosya üzerinden karar verilmesi halinde, adil yargılanma hakkı ihlal edilmiş olur mu?

- İİK.’nun 94. maddesi uyarınca alacaklı, borçlunun iktisap eyleyip de henüz tapu siciline tescil ettirmediği mülkiyet veya diğer ayni haklarının borçlu adına tescilini isteyebilir mi?

- TTK. 676 uyarınca “senet bedelinin hem yazı ve hem de rakamla gösterilmesi ve bu iki bedel arasında fark bulunması halinde yazı ile gösterilen bedele itibar edileceği” kuralının uygulanmayacağı (gözardı edileceği) durumlar………

23) Avukat, müvekkili lehine sonuçlandırdığı davada verilen karar kesinleşme-den, vekalet ücreti alacağından dolayı müvekkili hakkında takip yapabilir mi?[23]

24) Birden fazla kredi sözleşmesinden kaynaklanan borç için açılan tasarrufun iptali davalarında, ‘borcun doğum tarihi’ nasıl belirlenir?[24]

25) Şirket ortaklarının, şirkete karşı üçüncü kişi sayılıp sayılamayacakları ve kendilerine şirketin borçlarından dolayı ‘haciz ihbarnamesi’ gönderilip gönderilemeye-ceği.[25] ?

26) İtiraz ve iade edilen faturaya dayanılarak ‘ihtiyati haciz kararı’ verilebilir mi?[26]

27) Alacak davası mahkemede devam ederken verilen ‘ihtiyati haciz kararı’ nasıl infaz edilir? (İİK. 264/III)

28) Kambiyo senedine dayalı menfi tespit davalarında, senet lehtarı, “senedin düzenlenme nedeni” hakkında mahkemece isticvap edilebilir mi?[27]

29) Senedin (bononun) sağ alt kısmında bulunan -ve senet metnindeki yazı ve imzaya denk gelmeyen 2 cm uzunluğundaki- yırtık (kesik), senedin ödendiğini ifade eder mi? Böyle bir kesik (yırtık) senedin ‘kambiyo senedi sayılma niteliğini’ kaybetmesine neden olur mu? [28]

30) Tasarrufun iptali davalarında, mahkemece, dava konusu taşınmazı devralmış olan üçüncü kişinin taşınmaz üzerinde yaptığı bina, yetiştirdiği bağ/bahçe için de alacaklıya ‘cebri icra yetkisi’ tanınabilir mi?[29]

31) “Tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla” aynı alacak için birden fazla takip yapılması halinde, icra takiplerinden birindeki alacağın ‘tahsil harcı da yatırılarak’ ödenmesi halinde, diğer takip dosyasındaki alacak da ödenmiş sayılır mı?[30] 24.04.2024

Av. Talih UYAR

 

[1] Bknz: 12. HD. 12.01.2022 T. E: 7104, K: 275 – Ankara BAM. 32. HD. 21.12.2023 T. E:461, K: 2537

  (www.e-uyar.com)

[2] İstanbul Barosu Dergisi’nde yayımlanacak

[3] Bursa Barosu Dergisi’nde yayımlanacak.

[4] Legal Hukuk Dergisi’nde yayımlanacak

[5] İBD. 2022/Kasım-Aralık, s: 46-39 – Legal Huk. Der. 2023/Ekim, s: 3933-3946 – Bursa Bar. Der. 2023   2023/Haziran, s: 40-42

[6] İBD. 2023/Aralık, s: 395-406

[7]  İBD. 2023/Eylül-Ekim, s: 389-404

[8] Tür. Bar. Bir. D. 2017/Temmuz-Ağustos, s: 373-474-ABD. 2021/2, s:346-376

[9] Leges Huk. Der. 2024/169,170,171 s,11 vd.

[10] Legal Huk. Der. 2024/Nisan sayısında yayımlanacak

[11] Legal Huk. Der. 2024/Şubat, s: 573-578

[12] Tür. Bar. Bir. D. 2018/Mart-Nisan, s:517-576

[13] Legal Huk. Der. 2018/Ekim, s: 4729-4801

[14] İBD. 2022/Kasım-Aralık, s: 46-139

[15] Legal Huk. Der. 2015/Ekim, s: 195-215

[16] Legal Huk. Der. 2016/Haziran, s:3089-3097

[17] Terazi Huk. Der. 2020/Eylül, s: 1887-1897

[18] İBD. 2019/Mayıs-Haziran, s: 50-70

[19] Legal Huk. Der. 2019/Şubat, s: 791-796

[20] Legal Huk. Der. 2017/Şubat, s: 751-755

[21] İzmir Bar. Der. 2017/Eylük, s: 223-235

[22] Kayseri Barosunun internet sitesinde 05.06.2017 tarihinde yayımlanmıştır….

[23] Legal Huk.Der., 2015/Şubat,  s:141-148

[24] Legal Huk. Der. 2018/Nisan, s: 1739-1758

[25] İzmir Bar. Der. 2016/Mayıs, s: 259-264

[26] Terazi Huk. Der. 2017/Ekim, s: 78-83

[27] Legal Huk. Der. 2023/Ekim, s: 3933-3946; Uyar, T. İcra ve İflas Hukukuna İlişkin (Uygulamaya Yönelik) “Makale ve İnceleme Yazıları” ile “Hukuki Mütalâalar” ve Yüksek Mahkemenin Önemli İçtihatları, C: 1, 2024, s: 1 vd.

[28] Legal Huk. Der. 2024/Şubat, s: 579-581

[29] Legal Huk. Der. 2024/Mart, s: 987-1008

[30] Legal Hukuk Dergisi’nde yayımlanacak